ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΜΦΥΛΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Μήπως τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια βλάπτουν σοβαρά τα κορίτσια;

Η συγγραφέας του κειμένου, Δήμητρα Κογκίδου, είναι καθηγήτρια ψυχολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα στρέφονται γύρω από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, την οικογένεια και τις σπουδές φύλου. Κατέχει τη θέση της προέδρου της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας του Α.Π.Θ.

 Η ανάγκη διαφοροποίησης του ανδρισμού από τη θηλυκότητα σε έναν κόσμο βαθιά διχοτομημένο ως προς το φύλο αντικατοπτρίζεται σε μια ποικιλία προϊόντων με έμφυλα χαρακτηριστικά που προορίζονται για παιδιά, μεταξύ αυτών και τα παιχνίδια. Τα παιδιά μαθαίνουν με πολλούς τρόπους ποια παιχνίδια είναι κατάλληλα για το φύλο τους. Κάποιοι από αυτούς είναι η συσκευασία του παιχνιδιού, η τοποθέτησή του στα σημεία πώλησης και η διαφήμιση. Έτσι, τους δίνεται το μήνυμα ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι δεν είναι ανοικτές και διαθέσιμες ανεξάρτητα από το φύλο τους, με αποτέλεσμα να μην τους παρέχεται η ευκαιρία να αποκτήσουν μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων.

 Μελέτες για τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια επιβεβαιώνουν ότι αυτά ενισχύουν στερεότυπες αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων. Μία περίπτωση τέτοιων παιχνιδιών είναι όσα ενθαρρύνουν τα κορίτσια να κάθονται και να παίζουν ήσυχα και όχι να συμμετέχουν σε παιχνίδια δράσης διδάσκοντας, με αυτόν τον τρόπο, ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες σε απλές επαναλαμβανόμενες εργασίες. Ορισμένα παιχνίδια, επίσης, διαπαιδαγωγούν τα κορίτσια να επιζητούν πλούτο και πολυτέλεια, συνθήκη η οποία συχνά απέχει από την πραγματικότητα της ζωής που μπορεί να έχουν και η οποία μπορεί να θεωρηθεί επιζήμια για τη διαμόρφωση των στόχων τους. Άλλη μία χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιων παιχνιδιών είναι αυτά που μεταφέρουν την κοινωνική παραδοχή ότι η οικιακή εργασία και η ανατροφή είναι παραδοσιακά γυναικεία υπόθεση, με επιπτώσεις τόσο στα κορίτσια που εγκλωβίζονται σε αυτήν την αντίληψη όσο και στα αγόρια που δεν έχουν την ευκαιρία να εξασκηθούν στον ρόλο της φροντίδας. Πώς περιμένουμε να υπάρχει καταμερισμός των οικιακών ευθυνών και της ανατροφής των παιδιών και να επιτευχθεί στην πράξη η συμφιλίωση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής, αν αυτό δεν αφορά άνδρες και γυναίκες;

 Μία από τις πιο ισχυρές κοινωνικές παραδοχές, τέλος, που αναπαράγεται μέσω των παιχνιδιών αποτελεί ότι η ομορφιά είναι το βασικό στοιχείο της γυναικείας ταυτότητας και κύρια προϋπόθεση για την κοινωνική αποδοχή. Προωθείται, μάλιστα, ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς, αυτό της παγκοσμίου φήμης Barbie που, ενώ δεν είναι αντιπροσωπευτικό των περισσότερων γυναικών, είναι κοινωνικά αποδεκτό. Δεν υπάρχουν συνήθως κούκλες από άλλες φυλές, με άλλες αναλογίες, με αναπηρίες ή κάποιας άλλης ηλικίας. Το προβαλλόμενο ανέφικτο πρότυπο ομορφιάς ενδέχεται να έχει καταστροφικές συνέπειες για τα νεαρά κορίτσια, καθώς μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη νευρικής ανορεξίας. Το ανησυχητικό είναι ότι η διάγνωση τέτοιου τύπου διατροφικών διαταραχών γίνεται σε όλο και μικρότερες ηλικίες κοριτσιών.

 Τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια, επομένως, επηρεάζουν αρνητικά την αυτοεικόνα των κοριτσιών, την αυτοεκτίμησή τους και συνακόλουθα τις μελλοντικές προοπτικές τους στην προσωπική και στην επαγγελματική ζωή. Είναι δύσκολο, πράγματι, να αποφύγεις την κοινωνικά κατασκευασμένη εικόνα της «ροζ αβοήθητης πριγκίπισσας» που περιμένει τον πρίγκιπα, για να τη σώσει και να της χαρίσει χαρά και ευτυχία. Ευτυχώς που στην πραγματική ζωή υπάρχουν πολλές «σύγχρονες πριγκίπισσες», οι οποίες κρίνουν απαραίτητο να μορφωθούν και να αποκτήσουν μια θέση στην αγορά εργασίας, πριν να αποφασίσουν οι ίδιες να παντρευτούν ή να κάνουν το πρώτο τους παιδί, και διαμορφώνουν τη δική τους ζωή όλο και περισσότερο έξω από δεσμευτικές παραδόσεις, διακανονισμούς, ιδανικά μοντέλα ζωής, έξω από τα έμφυλα στερεότυπα.

Κογκίδου Δήμητρα. «Τα έμφυλα παιχνίδια των παιδιών: Μήπως τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια βλάπτουν σοβαρά τα κορίτσια;» (διασκευή). Διαδικτυακή πύλη ενημέρωσης, TVXS ( tvxs.gr), 12 / 4 / 2014

ΘΕΜΑ Α

Α1.      Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

ΘΕΜΑ Β

Β1.      Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Στην απάντησή σας να συμπεριλάβετε μεταξύ άλλων και τις απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις:

1.      Πώς διατυπώνεται ο τίτλος (με κατάφαση, με απόφανση, με ερώτηση;) και για ποιο λόγο;

2.      Σχετίζεται ο τίτλος με το περιεχόμενο του κειμένου;

3.      Ποια η σημασία των σημείων στίξης στον τίτλο; Πώς προϊδεάζουν για τη θέση της συγγραφέως; 

Β2.      Να αλλάξετε τον τίτλο του κειμένου αντικαθιστώντας την ερώτηση με απόφανση. Ποιες αλλαγές παρατηρείτε στο ύφος; Ποιον από τους δύο τίτλους θα επιλέγατε και γιατί;

Β3.     Ποια είναι η απάντηση της συγγραφέως στο ερώτημα του τίτλου; Με ποιους τρόπους εκφράζει και στηρίζει τη θέση της;

Β4.      Να εντοπίσετε τα δυο γυναικεία πρότυπα που αντιπαραβάλλονται στην τελευταία παράγραφο και να επισημάνετε τις διαφορές τους. (80 λέξεις)

Β5.    Στο κείμενο συναντούμε ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στον χώρο των κοινωνικών επιστημών. Να καταγράψετε πέντε ειδικούς όρους (λέξεις ή φράσεις). Πού αποσκοπεί, κατά τη γνώμη σας, η επιλογή αυτή;

Β6.    Στο τέλος της 2^ης παραγράφου η συγγραφέας διατυπώνει ένα ερώτημα. Είναι πραγματικό ή ρητορικό το ερώτημα; Σε τι αποσκοπεί με την επιλογή της συγκεκριμένης διατύπωσης; Να λάβετε υπόψη και το ρηματικό πρόσωπο που υιοθετείται.

Β7.   Η συλλογιστική πορεία του κειμένου είναι παραγωγική ή επαγωγική; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

Β8.      Για κάθε υπογραμμισμένη λέξη να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο.

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.      Συμμετέχοντας σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την έμφυλη ανισότητα αποφασίζετε να κοινοποιήσετε τις σκέψεις σας στην ευρύτερη σχολική κοινότητα. Γράφετε, λοιπόν, ένα άρθρο για το σχολικό ιστολόγιο, προκειμένου

α) να υποστηρίξετε ότι τα έμφυλα στερεότυπα που επιβιώνουν στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία επηρεάζουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των νέων και

β) να προτείνετε τρόπους με τους οποίους η εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει στην αποδυνάμωση των έμφυλων στερεότυπων και των σεξιστικών αντιλήψεων. (400 λέξεις)