ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Θεοδόσης Π. Τάσιος

Τι τα θέμε τα μνημεία;

Η επίκληση του παλαιού ρητού «ούκ επ΄ άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος» δεν είναι επαρκής απάντηση στο περί χρησιμότητας των Μνημείων ερώτημα. Ιδίως δε σε εποχές ευλόγως εντεινόμενης χρησιμοθηρίας. Εντάξει λοιπόν. Γιατί όλα τούτα είναι χρήσιμα; Δηλαδή, ποιες ανάγκες μας ικανοποιούν; Η απάντηση θα εξαρτηθεί ακριβώς απ΄ τον κατάλογο αυτών των αναγκών μας. Εάν ο κατάλογος αυτός περιλάβει μόνον «μαμ, κακά και νάνι», είναι προφανές ότι τα μνημεία είναι σχεδόν ανώφελα (αν δεν είναι και βλαπτικά εξαιτίας των πιστώσεων που απορροφούν). Οι περισσότεροι πολίτες όμως έχουν κι άλλες - επιτακτικότατες ενίοτε- ανάγκες, πέραν της φυσικής επιβίωσης. Και αυτές πρέπει να τις υπομνήσουμε τώρα. 

Μερικά εκατομμύρια χρόνια το ανθρώπινο είδος έζησε και εξελίχθηκε μέσα σε φυσικά περιβάλλοντα. Ο ανθρώπινος οργανισμός εναρμονίσθηκε με εκείνο το κάλλος και με εκείνη τη βιοποικιλότητα. Είναι λοιπόν εμπειρικώς προφανές ότι τα τελευταία (ασήμαντης διάρκειας) τρεις χιλιάδες χρόνια δεν πρόκαναν να μας αλλάξουν, ώστε να μην έχουμε λειτουργική ανάγκη της Φύσεως. Και το συνειδητοποιούμε μόνον μέσω των ποικίλων (νευρολογικών κυρίως) ασθενειών μας, που μαστίζουν στις μέρες μας τις σύγχρονες «πολιτισμένες» κοινωνίες μας. 

Αφότου βγήκαμε απ΄ τις σπηλιές για να συμπήξουμε ομάδες, κοινωνίες και έθνη, είχαμε και έχουμε ανάγκη από σύμβολα αυτής της συλλογικότητας,  αλλιώς  ξανασκορπίζουμε στις μοντέρνες «σπηλιές» μας. Ακόμη κι η παγκόσμια συλλογικότητά μας πάλι έχει ανάγκη από την μνήμη του παρελθόντος που μας διαμόρφωσε. Γιατί; Για να μπορούμε να ξεφύγουμε απ΄ το σύνδρομο «είμαστε, λέει, άτομα ή έθνη μοναδικά», όπως μας συμβαίνει κατά την εφηβική ηλικία (και όχι μόνον…). Επιπλέον, μεγάλο πλήθος γνώσεων (πρακτικών, κοινωνικών και τεχνικών) βρίσκεται ενσωματωμένο σε κάθε μνημείο -κι έχουμε ανάγκη από γνώσεις και παραδείγματα. 

Υποστηρίζω πως όλες ετούτες οι ανάγκες, ατομικές και κοινωνικές, που υπηρετούνται από τη «λειτουργία» των Μνημείων, έχουν για τον σύγχρονο άνθρωπο σημασία μεγαλύτερη απ΄ όσο συνήθως πιστεύεται. Πολύ δε περισσότερο που τα μνημεία αυτά προσφέρονται και για κάμποσες πιο χειροπιαστές ικανοποιήσεις, όπως η «διασκέδαση» όλων μας (ανάγκη ουσιωδέστατη κι αυτή) και η αύξηση των εισοδημάτων μας χάρη στην τουριστική βιομηχανία, ιδίως για κάτι χώρες (ονόματα δεν λέμε) που οι ξένοι δεν τις αφήνουν να αναπτύξουν ουσιαστικά τις άλλες παραγωγικές ανταγωνιστικές τους δραστηριότητες... 

Λοιπόν, με όλα τούτα, εμείς τι κάνουμε; Πρώτον, οι «γνωστοί-άγνωστοι» βρομίζουν αγάλματα και προσόψεις ιστορικών κτιρίων και δεύτερον οι αρχαιολογικές μας Υπηρεσίες είναι προκλητικώς υποστελεχωμένες. Λύση: οι ιδιοκτήτες των μεγάλων «σχολικών συγκροτημάτων» (τους σταθμούς τηλεοράσεως υπαινίσσομαι) θα συνεισφέρουν εμμόνως στην εξοικείωση των τηλεθεατών τους με τις πολλαπλές χαρές της μνημειοφιλίας. Το ίδιο και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής και Πολιτιστικής  Εκπαίδευσης. Και τότε; Τότε θα δείτε πόσο γρήγορα η πολιτική εξουσία, πιεζόμενη εκ των κάτω, θα ιεραρχήσει ξανά τις χρηματοδοτήσεις.  Λέτε; 

Διασκευασμένο άρθρο γνώμης από τον κ. Θεοδόση Π. Τάσιο,  ομότιμο καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

ΘΕΜΑ Α

Α1.     Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του άρθρου σε 100 λέξεις.

Εναλλακτικά:

            Στο τίτλο του άρθρου του ο Τάσιος αναρωτιέται «Τι τα θέμε τα μνημεία». Να αποδώσετε με λίγα λόγια (70-80 λέξεις) την απάντηση του αρθρογράφου, όπως αυτή καταγράφεται στο κείμενό του. 

ΘΕΜΑ Β

Β1.     Να εντοπίσετε δύο διαφορετικά στοιχεία προφορικότητας στο άρθρο του Θ. Τάσιου και να ερμηνεύσετε την επιλογή του.

Β2.     Ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί σε διάφορα σημεία παρενθέσεις. Να καταγράψετε τις περιπτώσεις χρήσης παρενθέσεων και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους σε κάθε περίπτωση. 

Β3.     Ο αρθρογράφος σε διάφορα σημεία του άρθρου του χρησιμοποιεί την ειρωνεία. Να εντοπίσετε  τέτοιες περιπτώσεις και να εξηγήσετε εναντίον ποιων στρέφεται η ειρωνεία του και τι θέλει να πετύχει με αυτή.

Β4.     Ποια ρηματικά πρόσωπα χρησιμοποιούνται στο άρθρο; Να αξιολογήσετε τη χρήση τους σε κάθε περίπτωση.

Β5.     Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι υπογραμμισμένες διαρθρωτικές λέξεις;   

Β6.     Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που είναι τυπωμένες με έντονη γραφή.

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.     Ο Δήμος σας διοργανώνει μια ημερίδα με θέμα «Τα μνημεία του τόπου μας». Στην ημερίδα αυτήν έχετε προσκληθεί ως εκπρόσωπος του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου του σχολείου σας να μιλήσετε. Στην εισήγησή σας (400 λέξεις) να εστιάσετε:

α) στη σημασία που έχουν τα μνημεία για την τοπική κοινωνία στην οποία βρίσκονται

β) στους τρόπους με τους οποίους το σχολείο και η τοπική αυτοδιοίκηση μπορούν να φέρουν τους νέους σε ουσιαστική επαφή με αυτό το «κομμάτι» της ιστορίας τους.

Δ2.     Στο άρθρο του ο Θ. Τάσιος προτείνει ως λύση για την εξοικείωση των πολιτών με τις πολλαπλές χαρές της μνημειοφιλίας τη συνεισφορά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής και Πολιτιστικής  Εκπαίδευσης. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψή του; Να συνθέσετε ένα άρθρο (400 λέξεων) στο οποίο θα καταθέτετε αιτιολογημένα τις απόψεις σας.

Δ3.     Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η σχέση των νέων της ηλικίας σας με τα μνημεία και πώς θα την αιτιολογούσατε; Να συνθέσετε ένα άρθρο (300 λέξεων) στο οποίο θα καταθέτετε αιτιολογημένα τις απόψεις σας.