ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

   Με ποια συλλογιστική πορεία (επαγωγική-παραγωγική) αναπτύσσει τη σκέψη του ο συγγραφέας στις παραγράφους που ακολουθούν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

1.      Αρκετοί συμμαθητές μου ασχολούνται με τον αθλητισμό, κάποιοι μάλιστα και με τον πρωταθλητισμό. Οι μαθητές αυτοί δεν υστερούν στις σχολικές επιδόσεις. Επομένως, η ενασχόληση με τον αθλητισμό δεν επηρεάζει αρνητικά την επίδοση του μαθητή στο σχολείο.

2.      Το νεοελληνικό φροντιστηριακό φαινόμενο έχει προφανώς συμβάλει στη μορφή που έχουν λάβει τα σχολικά μαθήματα τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς τη διδακτική και τον τρόπο εξέτασης. Είναι άραγε τυχαίο ότι τα περισσότερα φροντιστήρια «πιάνουν» τα θέματα των Πανελλαδικών; Ή ότι όσον αφορά την Έκθεση Ιδεών τα παιδιά έχουν πειστεί ότι «αυτά ζητούν στις εξετάσεις», γιατί «έτσι είναι η Εκθεση», με αποτέλεσμα να διαβάζουμε σχεδόν πανομοιότυπες εκθέσεις;

3.      Αν όχι ο βεβαιότερος, ασφαλώς όμως ο παραστατικότερος δείκτης πολιτισμού μιας κοινότητας ανθρώπων είναι ο τρόπος της ψυχαγωγίας της. Λαοί με ένστικτα ανημέρωτα και χαμηλό επίπεδο μόρφωσης διασκεδάζουν βάναυσα. Αντίθετα όσοι ημέρωσαν τα ήθη τους και καλλιέργησαν το πνεύμα τους αγαπούν ευγενείς μορφές και λεπτά μέσα ψυχαγωγίας. Ο ίδιος κανόνας ισχύει και για τον χαρακτηρισμό των ατόμων: «Πες μου πώς διασκεδάζεις να σου πω ποιος είσαι». Ο αβρός στους τρόπους και πνευματικά προικισμένος άνθρωπος είναι και στην ψυχαγωγία του εκλεκτικός και διακριτικός. Ο βάρβαρος και άξεστος αγαπάει τις διασκεδάσεις που τον αποκτηνώνουν. […]

4.      Πολλοί κοινωνιοψυχολόγοι ανακάλυψαν ότι οι δημιουργικοί τύποι παιδιών χρησιμοποιούν καινοτόμες συντμήσεις λέξεων και αργκό, διαμορφώνουν ειδικά τις ρυθμίσεις και τους ήχους του κινητού τους με μεγάλη ευκολία. Τα παιδιά που έχουν μέλλον ως δάσκαλοι και υπάλληλοι είναι ορθογράφοι, γνωρίζουν πάντα πού έχουν το κινητό τους και συνηθίζουν να το μαγκώνουν μεταξύ σαγονιού και ώμου. Όσα έχουν μέλλον σε επαγγέλματα εξουσίας (στρατιωτικοί ή νομικοί), χρησιμοποιούν πάντα κεφαλαία γράμματα, δεν κόβουν τις λέξεις, γράφουν με συντομία, έχουν ηχηρά μηνύματα και μιλούν δυνατά στο κινητό μέσα στο λεωφορείο ή στο μετρό. Όσα προδιαγράφονται για κοινωνικό έργο (νοσοκόμοι ή βρεφοκόμοι), χρησιμοποιούν πάντα μικρά γράμματα, χαμηλώνουν την ένταση του ήχου ή ενεργοποιούν τη δόνηση για να μην ενοχλούν και προσθέτουν στα μηνύματά τους πολλά γραφιστικά συμπληρώματα – όπως χαμογελαστά προσωπάκια. Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι τα γραπτά μηνύματα των κινητών είναι πολύ πιο εύγλωττα από ό,τι νομίζουμε και χαρακτηρίζουν τους κατόχους τους.

5.      Όταν φοιτούσα στη Β' Λυκείου, σε μια έκθεση, είχαμε θέμα την ανάπτυξη του τουρισμού στην Ελλάδα. Ζήτησα από την καθηγήτρια να με αφήσει να γράψω ελεύθερα, σε πιο δημοσιογραφικό στιλ, να φύγω λίγο από το επιβεβλημένο πλαίσιο. «Εντάξει», μου είπε, «είμαι περίεργη να δω τι θα κάνεις». Όταν μου την επέστρεψε με τον βαθμό, μου είπε: «Αν γράψεις έτσι στις Πανελλήνιες, δεν θα πιάσεις ούτε τη βάση». Διορθώτρια και η ίδια. Καλοί και κακοί, οι καθηγητές είναι εκεί για να προετοιμάσουν τα παιδιά για την εξέταση του Ιουνίου. Όταν το ίδιο το σύστημα τους επιβάλλει συγκεκριμένο τρόπο γραφής, τι μπορούν να κάνουν; Απλά ο ευσυνείδητος καθηγητής, την ώρα που μοιράζει το μάτσο τις φωτοτυπίες, θα ξεκαθαρίσει στην τάξη πως «αυτό είναι, μας αρέσει - δεν μας αρέσει, πρέπει να προετοιμαστείτε έτσι».

6.      Αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα ότι στον αληθινό επαγγελματία υπάρχει η πεποίθηση ότι πέρα από τον απλό βιοπορισμό, πέρα και από την κοινωνική θέση που εξασφαλίζει το επάγγελμα, κάποιος γενικότερος κοινωνικός σκοπός εξυπηρετείται με αυτό. Με την επαγγελματική του δραστηριότητα το άτομο γίνεται οργανικό μέλος της κοινωνίας και εργάζεται για την ευστάθεια και την πρόοδό της. Ο γιατρός, ο δικηγόρος, ο μηχανικός, ο πλοίαρχος δίνονται στο επάγγελμά τους ακόμη και όταν δεν το χρειάζονται για βιοπορισμό ή κοινωνική προβολή, γιατί αισθάνονται ότι δεν είναι μόνο ο χρόνος της ζωής τους που θα αδειάσει, ούτε μόνο η κοινωνική τους υπόσταση που θα γίνει ανάπηρη αν το εγκαταλείψουν, αλλά ότι κάτι μέσα στο κοινωνικό σώμα θα πάει άσχημα, εάν δεν κάνουν όπως εκείνοι ξέρουν και μπορούν τη δουλειά τους.

7.      Αν θέλετε να βγάλετε συμπεράσματα για τη φιλία παρατηρήστε πρώτα τους νέους: ο φίλος είναι ο παραστάτης που θα ενθαρρύνει και θα βοηθήσει τον νέο άνθρωπο να μην κάνει σφάλματα (ανοησίες, αστοχίες, απρέπειες), ο οδηγός στο σωστό δρόμο, ο επίκουρος στις κακοτοπιές της ζωής. Έπειτα, τους πολύ ηλικιωμένους: αυτοί χρειάζονται την παρηγοριά, την περίθαλψη, τη φροντίδα του φίλου, επειδή δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες τους από σωματική ανεπάρκεια ή πνευματική αδυναμία. Τέλος, εκείνους που βρίσκονται στην ακμή της ηλικίας τους, ο φίλος είναι βοηθός στις καλές πράξεις, σύμβουλος και συνεργάτης στα ενάρετα έργα. Η φιλία, επομένως, είναι αναγκαιότατο αγαθό για κάθε ηλικία.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ (όλες οι δυνατές περιπτώσεις)

1.     Με τροπή της πρώτης κύριας σε δευτερεύουσα χρονική.

cum (ιστορικός) + ρήμα ή  postquam, ut, ubi, simul + ρήμα

(23) Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat ; fuerat Paetus in partibus…

(23) Arria conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est.

(25) Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus inquit

(28) Plato quidam Sardianus hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit.

(29) Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti millibus sestertium eum emit.

(29) Tandem corvus salutationem didicit et sutor , cupidus pecuniae, eum Caesari attulit.

(29) Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

(31) filius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium proelio lacessitus est.

(31) adulescens, fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit.

(34) Praedones postes ianuae venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt.

(36) Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt.

(36) Manius Curius vultum risu solvit et protinus dixit.

(42) qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt 

(45) Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur.

(47) Augustus repente intervenit oppressitque ornatrices.

(48) Ea cerva quodam die fugit et perisse credita est.

(49) Porcia cultellum tonsorium poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit.

ΠΟΛΥ ΤΡΑΒΗΓΜΕΝΟ!!! Να μετατραπεί η πρώτη κύρια πρόταση σε δευτερεύουσα χρονική που να δηλώνει το σύγχρονο και μάλιστα μια συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη. π.χ.

(31) filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est.

2. Με τροπή μιας δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης.

(24) Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi

(31) Is cum aliquando castris abiret, edixit:

(38) Caecilia, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen:

(42) Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent:

(43) nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem.

(45) Legatum monet ut, si adire non possit, epistulam ad amentum tragulae adliget

(31) Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem morte multavit

………………………………..

(37) Equidem non destiti et sentire et dicere et facere omnia, quae ad concordiam pertinerent ;

(40) Quin etiam cum Sulla ei instaret, dixit is Sullae 

(29) Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo ei occurrit:

  

3.     Με τροπή μιας δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή γνήσια αφαιρετική απόλυτη (δηλαδή το υποκείμενο της δευτερεύουσας και το υποκείμενο της κύριας ΔΕΝ είναι το ίδιο.)

(24) Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur :

(24) Paucis post diebus cum Ennius eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica ….

(23) cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, Arria egrediebatur

(23) nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est.

(29) quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat:

(30) Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus

(32) quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet.

(37) furor omnes invaserat, etsi ego clamabam nihil esse bello civili miserius.:

(40) Licet mihi ostendas agmina militum, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium.:

(40) licet mortem miniteris, numquam tamen ego hostem iudicabo Marium.:

(43) at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.

  

Προσοχή!  Στην περίπτωση ενεργητικού παρακειμένου ή υπερσυντελίκου που στα λατινικά δε διαθέτουν ενεργητική μετοχή, είμαστε υποχρεωμένοι να τρέψουμε πρώτα την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και μετά να χρησιμοποιήσουμε τη μετοχή παθητικού παρακειμένου

(34) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is iussit….

(36) Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, …is solvit

(49) Brutus ad eam obiurgandam venit, quod (Porcia) tonsoris praeripuisset officium

4.     Με τροπή μιας δευτερεύουσας πρότασης σε μετοχή νόθη αφαιρετική απόλυτη (δηλαδή το υποκείμενο της δευτερεύουσας και το υποκείμενο της κύριας είναι το ίδιο, αλλά η δευτερεύουσα εκφέρεται με ενεργητικό παρακείμενο ή υπερσυντέλικο, που στα λατινικά δε διαθέτουν ενεργητική μετοχή. Έτσι είμαστε υποχρεωμένοι να τρέψουμε πρώτα την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και μετά να χρησιμοποιήσουμε τη μετοχή παθητικού παρακειμένου)

 (23) quin immo cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat

(25) Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis.

(34) Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt

(34) Cum ante vestibulum dona posuissent, …domum reverterunt :

(47) Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse.

(49) Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium … poposcit :

  

5.     Με τροπή της πρώτης κύριας σε μετοχή (αφαιρετική απόλυτη)

(23) Arria conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est.

(25) Cato attulit ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus inquit …

(28) Plato Sardianus hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit.

(31) filius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium proelio lacessitus est.

(36) Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt.

(36) Manius Curius vultum risu solvit et protinus dixit.

Άγνωστο Κείμενο

(Ισοκράτους, Φίλιππος, 30-32)

Φημὶ γὰρ χρῆναί σε πειραθῆναι διαλλάξαι τήν τε πόλιν τὴν Ἀργείων καὶ τὴν Λακεδαιμονίων καὶ τὴν Θηβαίων καὶ τὴν ἡμετέραν. Ἤν γὰρ ταύτας συστῆσαι δυνηθῇς, οὐ χαλεπῶς καὶ τὰς ἄλλας ὁμονοεῖν ποιήσεις· ἅπασαι γάρ εἰσιν ὑπὸ ταῖς ἐμοί εἰρημέναις, καὶ καταφεύγουσιν, ὅταν φοβηθῶσιν, ἐφ’ ἣν ἂν τύχωσι τούτων, καὶ τὰς βοηθείας ἐντεῦθεν λαμβάνουσιν. Ὥστ’ ἐὰν τέτταρας μόνον πόλεις εὖ φρονεῖν πείσῃς, καὶ τὰς ἄλλας πολλῶν κακῶν ἀπαλλάξεις. Γνοίης δ’ ἂν ὡς οὐδεμιᾶς σοι προσήκει τούτων ὀλιγωρεῖν, ἢν ἀνενέγκῃς αὐτῶν τὰς πράξεις ἐπὶ τοὺς σοὺς προγόνους· εὑρήσεις γὰρ ἑκάστῃ μεγάλην φιλίαν πρὸς ὑμᾶς ὑπάρχουσαν.

πειρῶμαι = προσπαθώ

διαλλάττω = συμφιλιώνω, συμβιβάζω

συνίστημι = συμφιλιώνω

ὁμονοῶ = είμαι μονιασμένος

εἰμί ὑπὸ τινι = είμαι κάτω από την επιρροή κάποιου

αἱ εἰρημέναι = αυτές που έχουν προαναφερθεί

ὀλιγωρῶ = αδιαφορώ

ἀναφέρω αὐτῶν τὰς πράξεις ἐπὶ τοὺς προγόνους = αναλογίζομαι τη συμπεριφορά αυτών προς τους προγόνους

1.      Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες:

σε                          τη γενική πληθυντικού του πρώτου και τρίτου προσώπου

ἡμετέραν            τον ίδιο τύπο για το δεύτερο και τρίτο πρόσωπο

ταύτας                 την ονομαστική ενικού και πληθυντικού στο ίδιο γένος

ἣν                         την ίδια πτώση στον ίδιο αριθμό στα άλλα γένη

οὐδεμιᾶς τη δοτική ενικού στο αρσενικό γένος

2.      χαλεπῶς, εὖ, πολλῶν, μεγάλην: Να γραφούν οι υπόλοιποι βαθμοί των παραπάνω επιθέτων και επιρρημάτων.

3.      Να αντικατασταθούν χρονικά οι υπογραμμισμένοι ρηματικοί τύποι.

4.      Ἤν γὰρ ταύτας συστῆσαι δυνηθῇς, οὐ χαλεπῶς καὶ τὰς ἄλλας ὁμονοεῖν ποιήσεις: Να μετατρέψεις τον υποθετικό λόγο, ώστε να δηλώνει α) το αντίθετο του πραγματικού β) την απλή σκέψη του λέγοντος.

5.      Να μεταφέρεις τον ευθύ λόγο σε πλάγιο: ἅπασαι αἱ πόλεις εἰσιν ὑπὸ ταῖς ἐμοί εἰρημέναις καὶ τὰς βοηθείας ἐντεῦθεν λαμβάνουσιν.

Ἰσοκράτης λέγει ………………………………………. (ειδική πρόταση)

Ἰσοκράτης ἔλεγε ……………………………………… (ειδική πρόταση)

Ἰσοκράτης φησί ………………………………………. (ειδικό απαρέμφ.)

Ἰσοκράτης ὅρᾷ ……………………………………….  (κατηγορηματική μτχ.)

6.      Να μεταφέρεις τον πλάγιο λόγο σε ευθύ:

•       εὑρήσεις γὰρ ἑκάστῃ μεγάλην φιλίαν πρὸς ὑμᾶς ὑπάρχουσαν
•             Γνοίης δ’ ἂν ὡς οὐδεμιᾶς σοι προσήκει τούτων ὀλιγωρεῖν.