Κριτήριο για την ανεργία (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Η ανεργία οδηγεί σε απώλεια του εαυτού

Πώς αντιδρούν τα περισσότερα άτομα αν, από τη μια μέρα στην άλλη, βρεθούν χωρίς εργασία; Όταν μάλιστα, για λόγους εντελώς άσχετους με τις εργασιακές τους ικανότητες, η απόλυσή τους συνεπάγεται την είσοδό τους σε ένα μακροχρόνιο και αδιέξοδο καθεστώς ανεργίας;

Η καλπάζουσα ανεργία στον τόπο μας, αλλά και στις περισσότερες «αναπτυγμένες» κοινωνίες, είναι το προϊόν της ολότελα ανορθολογικής επιλογής κατά τη δεκαετία του ’70 να εναποθέσουμε το μέλλον των κοινωνιών μας στην άναρχη και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των αγορών. Η πρόσφατη διεθνής οικονομική κρίση σε συνδυασμό με τις εγχώριες αδυναμίες διπλασίασαν την ανεργία στην Ελλάδα. Μάλιστα, με δεδομένη την παρατεταμένη οικονομική ύφεση την επόμενη δεκαετία η επέκταση της μόνιμης ανεργίας σε ολοένα και ευρύτερα στρώματα του πληθυσμού πρέπει να θεωρείται βέβαιη. Και η προοπτική μιας παρατεταμένης κατάστασης ανεργίας δεν απειλεί μόνο τους νέους κάτω των 25 ετών αλλά και τους άνω των 40 έως 60 ετών μεσήλικες, οι οποίοι, ενώ έχουν εργαστεί επί σειρά ετών, βρίσκονται εν μια νυκτί απολυμένοι, χωρίς καμιά δυνατότητα επανένταξης στον κόσμο της εργασίας.

Προφανώς, η πρώτη συνέπεια της απώλειας της εργασίας είναι η στέρηση μιας σταθερής πηγής εισοδημάτων απαραίτητων για την επιβίωση. Όμως, η παρατεταμένη κατάσταση ανεργίας έχει και άλλες δραματικές επιπτώσεις στην κοινωνική και ατομική ζωή των ανέργων. Επιπτώσεις που σε αρκετές περιπτώσεις είναι πολύ πιο επώδυνες και καταστροφικές από την έλλειψη χρημάτων. Το γεγονός αυτό, μολονότι υποβαθμίζεται ή και παραβλέπεται συστηματικά από τις αρμόδιες αρχές, εντούτοις επιβεβαιώνεται από πλήθος ερευνών.

Ήδη, οι πρώτες σοβαρές έρευνες των ψυχολογικών επιπτώσεων της ανεργίας πραγματοποιήθηκαν το 1938 από τους Philip Eisenberg και Paul F. Lazarsfeld, οι οποίοι αναλύοντας τις αντιδράσεις των ανέργων αναγνώρισαν τρία τυπικά στάδια ή φάσεις. Το πρώτο στάδιο χαρακτηρίζεται από την απόρριψη και τη συστηματική άρνηση της νέας κατάστασης. Το άτομο δηλαδή αρνείται να αποδεχτεί ότι έχασε την εργασία του και ελπίζει ότι με κάποιο τρόπο θα επαναπροσληφθεί ή θα βρει άλλη καλύτερη εργασία. Ακολουθεί στη συνέχεια το στάδιο της απαισιοδοξίας και της ανησυχίας, καθώς ύστερα από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες εύρεσης εργασίας αρχίζει να συνειδητοποιεί τη δεινή κατάστασή του. Τότε, συνήθως έπειτα από εννιά μήνες ανεργίας, εισέρχεται στο στάδιο της απελπισίας και της κατάθλιψης. Δε βλέπει πια καμία διέξοδο ή προοπτική λύσης στο πρόβλημά του. (…)

Γι’ αυτό ίσως οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι το πιο ουσιαστικό σύμπτωμα της απώλειας εργασίας δεν είναι τόσο η έλλειψη χρημάτων, όσο η απώλεια της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού. Η εσωτερίκευση αυτής της κατάστασης οδηγεί κατά κανόνα σε ενοχικά και αυτοευνουχιστικά αισθήματα, τα οποία όχι μόνο καταστρέφουν κάθε προσπάθεια εξόδου από την «προσωπική» κρίση, αλλά και εμποδίζουν την αναζήτηση εργασίας, ιδίως σε χαλεπούς οικονομικά καιρούς. Η αδράνεια και η ακινησία αποτελούν τα τυπικά γνωρίσματα μιας εσφαλμένης και ενοχικής «εσωτερίκευσης» του προβλήματος της ανεργίας ως προσωπικού προβλήματος των ανέργων που σχετίζεται, υποτίθεται, με κάποιες υποκειμενικές ελλείψεις ή αδυναμίες και όχι, όπως συμβαίνει στην πραγματικότητα, με τα αντικειμενικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που επιβάλλουν τη βαρβαρότητα της ανεργίας.

 Σπ. Μανουσέλης, εφημ. Ελευθεροτυπία, 30.4.2010 (διασκευή).

 

ΘΕΜΑΤΑ

Α1.    Να αποδώσετε περιληπτικά (90-100 λέξεις) το περιεχόμενο των δύο τελευταίων παραγράφων.  

Β1.    Προσέξτε τον τίτλο του άρθρου.

α) Θεωρείτε ότι ανταποκρίνεται στο περιεχόμενό του; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με δύο παραπομπές στο κείμενο.

β) Να δώσετε έναν εναλλακτικό τίτλο στο άρθρο α) χωρίς κανένα σχόλιο β) με σχόλιο.

         

Β2.  Να αιτιολογήσετε τη χρήση των ερωτημάτων στην πρώτη παράγραφο (Πώς αντιδρούν.. αδιέξοδο καθεστώς ανεργίας;) από τον συγγραφέα. Ποιο επικοινωνιακό αποτέλεσμα επιτυγχάνεται;

Β3.    Μελετήστε την 4^η παράγραφο. Ποιος είναι ο σκοπός του αρθρογράφου; Πώς ο τρόπος ανάπτυξης της παραγράφου υπηρετεί τον στόχο αυτό;

Β4.  «Το γεγονός αυτό, μολονότι υποβαθμίζεται ή και παραβλέπεται συστηματικά από τις αρμόδιες αρχές, εντούτοις επιβεβαιώνεται από πλήθος ερευνών.» Ποια σύνταξη προτιμάται στην παραπάνω περίοδο; Για ποιους λόγους; Να τη μεταφέρετε στην αντίθετή της.

Β5.    Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις λέξεις που είναι τυπωμένες με έντονη γραφή με μία συνώνυμη, ώστε να αποδίδεται το ίδιο νόημα.

Β6.    καθεστώς, αρχές, προοπτική, κρίση, καιρούς: Οι παραπάνω λέξεις του κειμένου έχουν περισσότερες από μία σημασίες. Να σχηματίσετε μία πρόταση για καθεμιά από τις συγκεκριμένες λέξεις με διαφορετική σημασία από αυτή που έχουν στο κείμενο.

Β7.    «Ήδη, οι πρώτες σοβαρές μελέτες των ψυχολογικών επιπτώσεων της ανεργίας πραγματοποιήθηκαν το 1938 από τους Philip Eisenberg και Paul F. Lazarsfeld, οι οποίοι αναλύοντας τις αντιδράσεις των ανέργων αναγνώρισαν τρία τυπικά στάδια ή φάσεις»: Στην παραπάνω περίοδο λόγου να εντοπίσετε την ονοματική αναφορική πρόταση και με βάση τις πληροφορίες που περιέχει η πρόταση σε σχέση με τους προσδιοριζόμενους όρους να την χαρακτηρίσετε ως προσδιοριστική ή ως προσθετική/παραθετική.

Δ1.    « … η παρατεταμένη κατάσταση ανεργίας έχει και άλλες δραματικές επιπτώσεις στην κοινωνική και ατομική ζωή των ανέργων. Επιπτώσεις που σε αρκετές περιπτώσεις είναι πολύ πιο επώδυνες και καταστροφικές από την έλλειψη χρημάτων.»

          Συμφωνείτε ή όχι με την παραπάνω άποψη; Να εκθέσετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο σας για τη σχολική εφημερίδα. (350-400 λέξεις)

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Θεοδόσης Π. Τάσιος

Τι τα θέμε τα μνημεία;

Η επίκληση του παλαιού ρητού «ούκ επ΄ άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος» δεν είναι επαρκής απάντηση στο περί χρησιμότητας των Μνημείων ερώτημα. Ιδίως δε σε εποχές ευλόγως εντεινόμενης χρησιμοθηρίας. Εντάξει λοιπόν. Γιατί όλα τούτα είναι χρήσιμα; Δηλαδή, ποιες ανάγκες μας ικανοποιούν; Η απάντηση θα εξαρτηθεί ακριβώς απ΄ τον κατάλογο αυτών των αναγκών μας. Εάν ο κατάλογος αυτός περιλάβει μόνον «μαμ, κακά και νάνι», είναι προφανές ότι τα μνημεία είναι σχεδόν ανώφελα (αν δεν είναι και βλαπτικά εξαιτίας των πιστώσεων που απορροφούν). Οι περισσότεροι πολίτες όμως έχουν κι άλλες - επιτακτικότατες ενίοτε- ανάγκες, πέραν της φυσικής επιβίωσης. Και αυτές πρέπει να τις υπομνήσουμε τώρα. 

Μερικά εκατομμύρια χρόνια το ανθρώπινο είδος έζησε και εξελίχθηκε μέσα σε φυσικά περιβάλλοντα. Ο ανθρώπινος οργανισμός εναρμονίσθηκε με εκείνο το κάλλος και με εκείνη τη βιοποικιλότητα. Είναι λοιπόν εμπειρικώς προφανές ότι τα τελευταία (ασήμαντης διάρκειας) τρεις χιλιάδες χρόνια δεν πρόκαναν να μας αλλάξουν, ώστε να μην έχουμε λειτουργική ανάγκη της Φύσεως. Και το συνειδητοποιούμε μόνον μέσω των ποικίλων (νευρολογικών κυρίως) ασθενειών μας, που μαστίζουν στις μέρες μας τις σύγχρονες «πολιτισμένες» κοινωνίες μας. 

Αφότου βγήκαμε απ΄ τις σπηλιές για να συμπήξουμε ομάδες, κοινωνίες και έθνη, είχαμε και έχουμε ανάγκη από σύμβολα αυτής της συλλογικότητας,  αλλιώς  ξανασκορπίζουμε στις μοντέρνες «σπηλιές» μας. Ακόμη κι η παγκόσμια συλλογικότητά μας πάλι έχει ανάγκη από την μνήμη του παρελθόντος που μας διαμόρφωσε. Γιατί; Για να μπορούμε να ξεφύγουμε απ΄ το σύνδρομο «είμαστε, λέει, άτομα ή έθνη μοναδικά», όπως μας συμβαίνει κατά την εφηβική ηλικία (και όχι μόνον…). Επιπλέον, μεγάλο πλήθος γνώσεων (πρακτικών, κοινωνικών και τεχνικών) βρίσκεται ενσωματωμένο σε κάθε μνημείο -κι έχουμε ανάγκη από γνώσεις και παραδείγματα. 

Υποστηρίζω πως όλες ετούτες οι ανάγκες, ατομικές και κοινωνικές, που υπηρετούνται από τη «λειτουργία» των Μνημείων, έχουν για τον σύγχρονο άνθρωπο σημασία μεγαλύτερη απ΄ όσο συνήθως πιστεύεται. Πολύ δε περισσότερο που τα μνημεία αυτά προσφέρονται και για κάμποσες πιο χειροπιαστές ικανοποιήσεις, όπως η «διασκέδαση» όλων μας (ανάγκη ουσιωδέστατη κι αυτή) και η αύξηση των εισοδημάτων μας χάρη στην τουριστική βιομηχανία, ιδίως για κάτι χώρες (ονόματα δεν λέμε) που οι ξένοι δεν τις αφήνουν να αναπτύξουν ουσιαστικά τις άλλες παραγωγικές ανταγωνιστικές τους δραστηριότητες... 

Λοιπόν, με όλα τούτα, εμείς τι κάνουμε; Πρώτον, οι «γνωστοί-άγνωστοι» βρομίζουν αγάλματα και προσόψεις ιστορικών κτιρίων και δεύτερον οι αρχαιολογικές μας Υπηρεσίες είναι προκλητικώς υποστελεχωμένες. Λύση: οι ιδιοκτήτες των μεγάλων «σχολικών συγκροτημάτων» (τους σταθμούς τηλεοράσεως υπαινίσσομαι) θα συνεισφέρουν εμμόνως στην εξοικείωση των τηλεθεατών τους με τις πολλαπλές χαρές της μνημειοφιλίας. Το ίδιο και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής και Πολιτιστικής  Εκπαίδευσης. Και τότε; Τότε θα δείτε πόσο γρήγορα η πολιτική εξουσία, πιεζόμενη εκ των κάτω, θα ιεραρχήσει ξανά τις χρηματοδοτήσεις.  Λέτε; 

Διασκευασμένο άρθρο γνώμης από τον κ. Θεοδόση Π. Τάσιο,  ομότιμο καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ

ΘΕΜΑ Α

Α1.     Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο του άρθρου σε 100 λέξεις.

Εναλλακτικά:

            Στο τίτλο του άρθρου του ο Τάσιος αναρωτιέται «Τι τα θέμε τα μνημεία». Να αποδώσετε με λίγα λόγια (70-80 λέξεις) την απάντηση του αρθρογράφου, όπως αυτή καταγράφεται στο κείμενό του. 

ΘΕΜΑ Β

Β1.     Να εντοπίσετε δύο διαφορετικά στοιχεία προφορικότητας στο άρθρο του Θ. Τάσιου και να ερμηνεύσετε την επιλογή του.

Β2.     Ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί σε διάφορα σημεία παρενθέσεις. Να καταγράψετε τις περιπτώσεις χρήσης παρενθέσεων και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους σε κάθε περίπτωση. 

Β3.     Ο αρθρογράφος σε διάφορα σημεία του άρθρου του χρησιμοποιεί την ειρωνεία. Να εντοπίσετε  τέτοιες περιπτώσεις και να εξηγήσετε εναντίον ποιων στρέφεται η ειρωνεία του και τι θέλει να πετύχει με αυτή.

Β4.     Ποια ρηματικά πρόσωπα χρησιμοποιούνται στο άρθρο; Να αξιολογήσετε τη χρήση τους σε κάθε περίπτωση.

Β5.     Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι υπογραμμισμένες διαρθρωτικές λέξεις;   

Β6.     Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για καθεμία από τις λέξεις που είναι τυπωμένες με έντονη γραφή.

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.     Ο Δήμος σας διοργανώνει μια ημερίδα με θέμα «Τα μνημεία του τόπου μας». Στην ημερίδα αυτήν έχετε προσκληθεί ως εκπρόσωπος του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου του σχολείου σας να μιλήσετε. Στην εισήγησή σας (400 λέξεις) να εστιάσετε:

α) στη σημασία που έχουν τα μνημεία για την τοπική κοινωνία στην οποία βρίσκονται

β) στους τρόπους με τους οποίους το σχολείο και η τοπική αυτοδιοίκηση μπορούν να φέρουν τους νέους σε ουσιαστική επαφή με αυτό το «κομμάτι» της ιστορίας τους.

Δ2.     Στο άρθρο του ο Θ. Τάσιος προτείνει ως λύση για την εξοικείωση των πολιτών με τις πολλαπλές χαρές της μνημειοφιλίας τη συνεισφορά των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και τα Κέντρα Περιβαλλοντικής και Πολιτιστικής  Εκπαίδευσης. Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψή του; Να συνθέσετε ένα άρθρο (400 λέξεων) στο οποίο θα καταθέτετε αιτιολογημένα τις απόψεις σας.

Δ3.     Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η σχέση των νέων της ηλικίας σας με τα μνημεία και πώς θα την αιτιολογούσατε; Να συνθέσετε ένα άρθρο (300 λέξεων) στο οποίο θα καταθέτετε αιτιολογημένα τις απόψεις σας.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΜΦΥΛΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Τα στερεότυπα ακολουθούν τους σημερινούς Μπίλι Έλιοτ ¹

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή με αφορμή την κυκλοφορία των απομνημονευμάτων του Ντέιβιντ Χάλμπεργκ, πρώτου χορευτή του American Ballet Theater και των Μπολσόι.  

Από τον Νουρέγεφ ώς τον Ιβάν Βασίλιεφ, μερικά από τα μεγαλύτερα αστέρια του κλασικού χορού είναι άντρες, ενώ εξίσου ανδροκρατούμενες είναι οι θέσεις των καλλιτεχνικών διευθυντών στα μεγαλύτερα μπαλέτα του κόσμου. Τι παράξενο, λοιπόν, που τα αγόρια εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τα πειράγματα ή τον εμπαιγμό των συνομηλίκων τους, για να μην αναφέρουμε τις προκαταλήψεις των οικογενειών τους, εάν τολμήσουν να εκφράσουν την επιθυμία να ασχοληθούν με τον χορό.

Στα απομνημονεύματά του, που αναμένονται τον Νοέμβριο, ο Ντέιβιντ Χάλμπεργκ, πρώτος χορευτής του American Ballet Theater και των Μπολσόι, μιλάει με ωμή ειλικρίνεια για τα δύσκολα παιδικά του χρόνια και τον εκφοβισμό που υφίστατο σχεδόν καθημερινά στο σχολείο. Οι συμμαθητές του συνήθιζαν να τον αποκαλούν «αδελφή» και «κορίτσι», ενώ μια μέρα άδειασαν πάνω του ένα ολόκληρο μπουκάλι γυναικείο άρωμα.

Μερικές δεκαετίες αργότερα, φαίνεται ότι κυριαρχούν οι ίδιες στερεοτυπικές αντιλήψεις: Το 93% των έφηβων χορευτών που συμμετείχαν σε έρευνα του Wayne State University στο Ντιτρόιτ παραδέχτηκε ότι οι συμμαθητές τους τούς περιγελούσαν, ενώ το 68% είχε πέσει θύμα λεκτικής ή σωματικής παρενόχλησης. Εκατοντάδες επαγγελματίες του χορού έσπευσαν να εξομολογηθούν τις τραυματικές εμπειρίες τους στον κινηματογραφιστή Σκοτ Γκόρμλεϊ όταν, αντλώντας έμπνευση από την περίπτωση του γιου του, αποφάσισε να γυρίσει το ντοκιμαντέρ «Danseur» με θέμα τις διακρίσεις που υφίστανται οι άντρες χορευτές στη σύγχρονη Αμερική. Πολλοί εξ αυτών δεν είχαν να αντιμετωπίσουν μόνο την εχθρότητα των συμμαθητών τους, αλλά και τις πιέσεις των γονέων τους. Παρά την επιτυχία του «Μπίλι Ελιοτ», η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στη Βρετανία, όπου πριν από μερικά χρόνια ένα εντεκάχρονο αγόρι ξυλοκοπήθηκε τόσο βίαια που χρειάστηκε να υποβληθεί σε επέμβαση στο πόδι.

Για την κατάσταση στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αριθμητικά δεδομένα, όμως μια βόλτα στην πιο κοντινή σχολή αρκεί για να επιβεβαιώσει το γεγονός πως ο χορός (με εξαίρεση τα είδη που θεωρούνται επαρκώς «αρρενωπά», όπως το breakdancing) παραμένει κατεξοχήν κοριτσίστικη δραστηριότητα. «Αν και τα πράγματα είναι καλύτερα απ’ ό,τι παλαιότερα, όταν το να ασχοληθεί ένα αγόρι με τον χορό ήταν σχεδόν απαγορευτικό, οι κοινωνικές νόρμες εξακολουθούν να ορίζουν ποιες δραστηριότητες είναι αποδεκτές για το κάθε φύλο», λέει στην «Κ» η ψυχολόγος και ομαδική αναλύτρια Χαρά Χαριτάκη. Παρότι εργάζεται εδώ και πολλά χρόνια τόσο με παιδιά όσο και με γονείς, η ίδια δεν έχει έρθει ποτέ αντιμέτωπη με ανάλογη περίπτωση, γεγονός που, κατά την άποψή της, οφείλεται απλούστατα στο ότι το ζήτημα ρυθμίζεται από πολύ νωρίς : οι οικογένειες ωθούν ή πιέζουν τα παιδιά τους, και ιδιαίτερα τα αγόρια, να ακολουθήσουν τις «κατάλληλες» δραστηριότητες από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, αποφεύγοντας να τα εκθέσουν σε κάτι διαφορετικό. «Στην Ελλάδα παραμένει εν πολλοίς απαγορευμένο για έναν άντρα ή ένα αγόρι να αναπτύξει τη θηλυκή πλευρά του, δηλαδή τα χαρακτηριστικά και τις συμπεριφορές που ταυτίζουμε με τις γυναίκες», συνεχίζει η κ. Χαριτάκη. «Αρκετές φορές οι γονείς εκφράζουν την ανησυχία ότι ο γιος τους προτιμά να παίζει, για παράδειγμα, με κούκλες, ενώ έχουν λιγότερο άγχος για τις κόρες τους, και εκεί φαίνεται η καταπίεση που δέχονται τα αγόρια. Έχω την αίσθηση πως ο χορός τούς τρομάζει περισσότερο από τη μουσική ή τις άλλες τέχνες, επειδή είναι σωματική δραστηριότητα. Νομίζω πάντως ότι αν κάποιος τους εξηγήσει, είναι δυνατόν να διαχειριστούν τις ανασφάλειές τους».

Φαίνεται ότι στη χώρα μας μόνο τα αγόρια που πραγματικά έχουν πάθος για τον χορό βρίσκουν τη δύναμη να κυνηγήσουν το όνειρό τους, και η ειρωνεία είναι πως αυτά τα θαρραλέα, «δοσμένα» παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με κάθε είδους δοκιμασίες. Εκεί, ο ρόλος του γονέα είναι να στηρίξει το παιδί του, υπενθυμίζοντάς του πως δεν υπάρχουν αμιγώς αντρικές ή γυναικείες μορφές έκφρασης, και φυσικά να παρέμβει στην περίπτωση λεκτικής ή σωματικής κακοποίησης. Ταυτόχρονα, όμως, είναι χρήσιμο να διδάσκουμε στα παιδιά μας την αξία της προσαρμογής. «Είναι μια λεπτή ισορροπία», υπογραμμίζει η κ. Χαριτάκη. «Είναι σημαντικό να μην υπακούμε τυφλά στα κοινωνικά πρότυπα, αλλά και να γνωρίζουμε πως ζούμε σε μια κοινωνία όπου υπάρχουν πρότυπα, και είναι ταλαιπωρία να βρίσκεσαι συνέχεια απέναντί τους», καταλήγει.

Σανούδου Χριστίνα, από την εφημερίδα Η Καθημερινή

Μπίλι Έλιοτ: Πρόκειται για την ομώνυμη ταινία του 2000 (γνωστή στην Ελλάδα ως Γεννημένος Χορευτής) η οποία αφηγείται την ιστορία ενός 11χρονου αγοριού και την προσπάθειά του να γίνει χορευτής στη Βρετανία του 1980.

ΘΕΜΑ Α

Α1.      Να αποδώσετε περιληπτικά τις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου σε 90-110 λέξεις.

ΘΕΜΑ Β

Β1.      Ποιο είναι το θέμα του άρθρου και ποιος ο στόχος της αρθρογράφου; Με ποιους τρόπους υπηρετεί / προσπαθεί να επιτύχει τον στόχο αυτό;

Β2.      Να εντοπίσετε τρία (3) σημεία στα οποία υπάρχει σχόλιο της αρθρογράφου σχετικά με το θέμα που πραγματεύεται. Με ποιους εκφραστικούς τρόπους διατυπώνεται το καθένα από τα σχόλια αυτά;

Β3.      α) Παρά την επιτυχία του «Μπίλι Ελιοτ», η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στη Βρετανία, όπου πριν από μερικά χρόνια ένα εντεκάχρονο αγόρι ξυλοκοπήθηκε τόσο βίαια που χρειάστηκε να υποβληθεί σε επέμβαση στο πόδι.

β) Οι οικογένειες ωθούν ή πιέζουν τα παιδιά τους, και ιδιαίτερα τα αγόρια, να ακολουθήσουν τις «κατάλληλες» δραστηριότητες από τα πρώτα χρόνια της ζωής τους, αποφεύγοντας να τα εκθέσουν σε κάτι διαφορετικό.

            Στα παραπάνω αποσπάσματα η αρθρογράφος προτίμησε την παθητική σύνταξη (απόσπασμα α) και την ενεργητική σύνταξη (απόσπασμα β). Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, έκανε αυτές τις εκφραστικές επιλογές σε κάθε περίπτωση;  

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.     Ταυτόχρονα, όμως, είναι χρήσιμο να διδάσκουμε στα παιδιά μας την αξία της προσαρμογής. «Είναι μια λεπτή ισορροπία», υπογραμμίζει η κ. Χαριτάκη. «Είναι σημαντικό να μην υπακούμε τυφλά στα κοινωνικά πρότυπα, αλλά και να γνωρίζουμε πως ζούμε σε μια κοινωνία όπου υπάρχουν πρότυπα, και είναι ταλαιπωρία να βρίσκεσαι συνέχεια απέναντί τους», καταλήγει.

Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παραπάνω άποψη; Να εκθέσετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο (300 λέξεις) που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Η Καθημερινή».

Δ2.      Ο Δήμος σας διοργανώνει ημερίδα με θέμα τα κοινωνικά στερεότυπα. Να συνθέσετε μια ομιλία (350 λέξεις), στην οποία θα αναλύετε τους τρόπους με τους οποίους το σχολείο μπορεί να καταπολεμήσει τα κοινωνικά στερεότυπα σε σχέση με το φύλο.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΜΦΥΛΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Μήπως τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια βλάπτουν σοβαρά τα κορίτσια;

Η συγγραφέας του κειμένου, Δήμητρα Κογκίδου, είναι καθηγήτρια ψυχολογίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα στρέφονται γύρω από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, την οικογένεια και τις σπουδές φύλου. Κατέχει τη θέση της προέδρου της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας του Α.Π.Θ.

 Η ανάγκη διαφοροποίησης του ανδρισμού από τη θηλυκότητα σε έναν κόσμο βαθιά διχοτομημένο ως προς το φύλο αντικατοπτρίζεται σε μια ποικιλία προϊόντων με έμφυλα χαρακτηριστικά που προορίζονται για παιδιά, μεταξύ αυτών και τα παιχνίδια. Τα παιδιά μαθαίνουν με πολλούς τρόπους ποια παιχνίδια είναι κατάλληλα για το φύλο τους. Κάποιοι από αυτούς είναι η συσκευασία του παιχνιδιού, η τοποθέτησή του στα σημεία πώλησης και η διαφήμιση. Έτσι, τους δίνεται το μήνυμα ότι όλες οι δυνατότητες για παιχνίδι δεν είναι ανοικτές και διαθέσιμες ανεξάρτητα από το φύλο τους, με αποτέλεσμα να μην τους παρέχεται η ευκαιρία να αποκτήσουν μεγαλύτερο εύρος εμπειριών και δεξιοτήτων.

 Μελέτες για τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια επιβεβαιώνουν ότι αυτά ενισχύουν στερεότυπες αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων. Μία περίπτωση τέτοιων παιχνιδιών είναι όσα ενθαρρύνουν τα κορίτσια να κάθονται και να παίζουν ήσυχα και όχι να συμμετέχουν σε παιχνίδια δράσης διδάσκοντας, με αυτόν τον τρόπο, ότι οι γυναίκες είναι καλύτερες σε απλές επαναλαμβανόμενες εργασίες. Ορισμένα παιχνίδια, επίσης, διαπαιδαγωγούν τα κορίτσια να επιζητούν πλούτο και πολυτέλεια, συνθήκη η οποία συχνά απέχει από την πραγματικότητα της ζωής που μπορεί να έχουν και η οποία μπορεί να θεωρηθεί επιζήμια για τη διαμόρφωση των στόχων τους. Άλλη μία χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιων παιχνιδιών είναι αυτά που μεταφέρουν την κοινωνική παραδοχή ότι η οικιακή εργασία και η ανατροφή είναι παραδοσιακά γυναικεία υπόθεση, με επιπτώσεις τόσο στα κορίτσια που εγκλωβίζονται σε αυτήν την αντίληψη όσο και στα αγόρια που δεν έχουν την ευκαιρία να εξασκηθούν στον ρόλο της φροντίδας. Πώς περιμένουμε να υπάρχει καταμερισμός των οικιακών ευθυνών και της ανατροφής των παιδιών και να επιτευχθεί στην πράξη η συμφιλίωση της οικογενειακής και εργασιακής ζωής, αν αυτό δεν αφορά άνδρες και γυναίκες;

 Μία από τις πιο ισχυρές κοινωνικές παραδοχές, τέλος, που αναπαράγεται μέσω των παιχνιδιών αποτελεί ότι η ομορφιά είναι το βασικό στοιχείο της γυναικείας ταυτότητας και κύρια προϋπόθεση για την κοινωνική αποδοχή. Προωθείται, μάλιστα, ένα συγκεκριμένο πρότυπο ομορφιάς, αυτό της παγκοσμίου φήμης Barbie που, ενώ δεν είναι αντιπροσωπευτικό των περισσότερων γυναικών, είναι κοινωνικά αποδεκτό. Δεν υπάρχουν συνήθως κούκλες από άλλες φυλές, με άλλες αναλογίες, με αναπηρίες ή κάποιας άλλης ηλικίας. Το προβαλλόμενο ανέφικτο πρότυπο ομορφιάς ενδέχεται να έχει καταστροφικές συνέπειες για τα νεαρά κορίτσια, καθώς μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη νευρικής ανορεξίας. Το ανησυχητικό είναι ότι η διάγνωση τέτοιου τύπου διατροφικών διαταραχών γίνεται σε όλο και μικρότερες ηλικίες κοριτσιών.

 Τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια, επομένως, επηρεάζουν αρνητικά την αυτοεικόνα των κοριτσιών, την αυτοεκτίμησή τους και συνακόλουθα τις μελλοντικές προοπτικές τους στην προσωπική και στην επαγγελματική ζωή. Είναι δύσκολο, πράγματι, να αποφύγεις την κοινωνικά κατασκευασμένη εικόνα της «ροζ αβοήθητης πριγκίπισσας» που περιμένει τον πρίγκιπα, για να τη σώσει και να της χαρίσει χαρά και ευτυχία. Ευτυχώς που στην πραγματική ζωή υπάρχουν πολλές «σύγχρονες πριγκίπισσες», οι οποίες κρίνουν απαραίτητο να μορφωθούν και να αποκτήσουν μια θέση στην αγορά εργασίας, πριν να αποφασίσουν οι ίδιες να παντρευτούν ή να κάνουν το πρώτο τους παιδί, και διαμορφώνουν τη δική τους ζωή όλο και περισσότερο έξω από δεσμευτικές παραδόσεις, διακανονισμούς, ιδανικά μοντέλα ζωής, έξω από τα έμφυλα στερεότυπα.

Κογκίδου Δήμητρα. «Τα έμφυλα παιχνίδια των παιδιών: Μήπως τα «κοριτσίστικα» παιχνίδια βλάπτουν σοβαρά τα κορίτσια;» (διασκευή). Διαδικτυακή πύλη ενημέρωσης, TVXS ( tvxs.gr), 12 / 4 / 2014

ΘΕΜΑ Α

Α1.      Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

ΘΕΜΑ Β

Β1.      Να σχολιάσετε τον τίτλο του κειμένου. Στην απάντησή σας να συμπεριλάβετε μεταξύ άλλων και τις απαντήσεις στις παρακάτω ερωτήσεις:

1.      Πώς διατυπώνεται ο τίτλος (με κατάφαση, με απόφανση, με ερώτηση;) και για ποιο λόγο;

2.      Σχετίζεται ο τίτλος με το περιεχόμενο του κειμένου;

3.      Ποια η σημασία των σημείων στίξης στον τίτλο; Πώς προϊδεάζουν για τη θέση της συγγραφέως; 

Β2.      Να αλλάξετε τον τίτλο του κειμένου αντικαθιστώντας την ερώτηση με απόφανση. Ποιες αλλαγές παρατηρείτε στο ύφος; Ποιον από τους δύο τίτλους θα επιλέγατε και γιατί;

Β3.     Ποια είναι η απάντηση της συγγραφέως στο ερώτημα του τίτλου; Με ποιους τρόπους εκφράζει και στηρίζει τη θέση της;

Β4.      Να εντοπίσετε τα δυο γυναικεία πρότυπα που αντιπαραβάλλονται στην τελευταία παράγραφο και να επισημάνετε τις διαφορές τους. (80 λέξεις)

Β5.    Στο κείμενο συναντούμε ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται στον χώρο των κοινωνικών επιστημών. Να καταγράψετε πέντε ειδικούς όρους (λέξεις ή φράσεις). Πού αποσκοπεί, κατά τη γνώμη σας, η επιλογή αυτή;

Β6.    Στο τέλος της 2^ης παραγράφου η συγγραφέας διατυπώνει ένα ερώτημα. Είναι πραγματικό ή ρητορικό το ερώτημα; Σε τι αποσκοπεί με την επιλογή της συγκεκριμένης διατύπωσης; Να λάβετε υπόψη και το ρηματικό πρόσωπο που υιοθετείται.

Β7.   Η συλλογιστική πορεία του κειμένου είναι παραγωγική ή επαγωγική; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

Β8.      Για κάθε υπογραμμισμένη λέξη να δώσετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο.

ΘΕΜΑ Δ

Δ1.      Συμμετέχοντας σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την έμφυλη ανισότητα αποφασίζετε να κοινοποιήσετε τις σκέψεις σας στην ευρύτερη σχολική κοινότητα. Γράφετε, λοιπόν, ένα άρθρο για το σχολικό ιστολόγιο, προκειμένου

α) να υποστηρίξετε ότι τα έμφυλα στερεότυπα που επιβιώνουν στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία επηρεάζουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των νέων και

β) να προτείνετε τρόπους με τους οποίους η εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει στην αποδυνάμωση των έμφυλων στερεότυπων και των σεξιστικών αντιλήψεων. (400 λέξεις)

ΤΡΙΩΡΗ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ, 2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

ΤΡΙΩΡΗ ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

KEIMENO I: 

Τα στερεότυπα και η επιρροή τους στη συμπεριφορά

Τα στερεότυπα παίζουν σίγουρα μεγάλο ρόλο στη ζωή μας, μιας και επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τους συνανθρώπους μας. Μέσα από αυτό το άρθρο θα προσπαθήσω να δείξω τα αρνητικά αποτελέσματα που έχει η στερεοτυπική συμπεριφορά απέναντι στις μειονότητες, αλλά και να εξηγήσω τον τρόπο με τον οποίο τα στερεότυπα τείνουν να επιβεβαιώνονται από την ομάδα που βρίσκεται υπό «στερεοτυπική απειλή». Ας ξεκινήσουμε, όμως, πρώτα με δύο βασικούς ορισμούς. Η λέξη στερεότυπα αναφέρεται στις αντιλήψεις που έχουμε ως αποτέλεσμα προκαταλήψεων απέναντι σε άτομα, ομάδες και ιδέες. Ο όρος «στερεοτυπική απειλή» αναφέρεται στην ύπαρξη αρνητικού στερεότυπου για μία ομάδα.

Η ύπαρξη στερεοτύπων σημαίνει πως οτιδήποτε κάνει κάποιος ή οποιαδήποτε από τα χαρακτηριστικά κάποιου φαίνεται πως ταιριάζουν με τη στερεοτυπική αντίληψη που έχει μία κοινωνία στο σύνολό της για την ομάδα του ατόμου αυτού, κάνει το στερεότυπο πιο αληθοφανές ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του ατόμου τόσο στα μάτια των άλλων όσο και στα δικά του μάτια. Με άλλα λόγια, όταν κάποιος που ανήκει σε μια στερεοτυπικά απειλούμενη ομάδα (π.χ. μετανάστες) κάνει κάτι που επιβεβαιώνει το στερεότυπο (π.χ. κλοπή), τότε τείνουμε να ενισχύουμε το στερεότυπο τόσο εμείς όσο και τα άτομα που βρίσκονται στην απειλούμενη ομάδα. Αντίθετα βέβαια, όταν κάτι δεν ταιριάζει με το στερεότυπο, τείνουμε να το αγνοούμε και να το αποδίδουμε σε τρίτα χαρακτηριστικά.

Γίνεται κατανοητό ότι η στερεοτυπική απειλή βιώνεται από τα άτομα που βρίσκονται μέσα στη στερεοτυπική ομάδα ως απειλή της αυτοεκτίμησής τους. Η διάδοση στερεότυπων ομάδων, όπως μετανάστες, μαύροι, εβραίοι, χίπις κτλ, αυξάνει την πιθανότητα για συγκεκριμένα άτομα των ομάδων αυτών να πάρουν ως δεδομένο (de facto) πως αυτά τα στερεότυπα είναι πραγματικά για την ομάδα τους και κατά συνέπεια ότι και οι υπόλοιποι θα τους βλέπουν έτσι. Όταν οι ισχυρισμοί των στερεότυπων είναι πολύ αρνητικοί, αυτή η δυσάρεστη θέση μπορεί να είναι αρκετά απειλητική για την ομάδα, ώστε να έχει επιπτώσεις από μόνη της. Είναι, δηλαδή, σαν μία αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Εφόσον, για παράδειγμα, θεωρούμε πως μία ομάδα έχει χαμηλό IQ, είναι επόμενο να της φερόμαστε λες και πραγματικά είχε χαμηλό IQ. Εάν αυτή η στερεοτυπική αντίληψη γίνει πολύ δυνατή, αυτό από μόνο του αρκεί για να επιβεβαιωθεί η αντίληψή μας για την άλλη ομάδα.

Ένας ερευνητής ονόματι Steele παρουσίασε πρώτος τον όρο της φυλετικής ευπάθειας (racial vulnerability). Υποστήριξε πως, αφού ένα άτομο εκτίθεται σε όλη του τη ζωή στις αρνητικές εικόνες που έχουν οι άλλοι για τις ικανότητές του, όπως στην περίπτωση των αφροαμερικανών, εκδηλώνει το λεγόμενο υποδεέστερο άγχος (inferiority anxiety) – μία κατάσταση κατά την οποία το άτομο διεγείρεται από τα διάφορα φυλοκεντρικά στοιχεία του περιβάλλοντός του. Δηλαδή, γίνεται πιο ευαίσθητος σε αυτά τα στοιχεία που τον κάνουν να νιώθει κατώτερος και συνεχώς ψάχνει αυτά τα στοιχεία στο περιβάλλον του, για να επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά ότι ισχύει η ρατσιστική διάθεση των άλλων. Αυτό το άγχος του το οδηγεί να κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματά του (π.χ. οι ρατσιστές οι λευκοί φταίνε!), κάτι που οδηγεί στη συνέχεια στην επιβεβαίωση ότι αποτελεί το θύμα. Έπειτα, αυτή η εντύπωση γενικεύεται και μεταφράζεται σε αποτυχίες στη ζωή.

 Στις ΗΠΑ έχουν επιβεβαιωθεί αρκετές φορές διαφορές στην απόδοση μεταξύ των λευκών και των έγχρωμων μαθητών από το νηπιαγωγείο έως και το πανεπιστήμιο. Στα πανεπιστήμια το 70% των αφροαμερικανών τελειώνουν τις σπουδές τους καθυστερημένα, εκτός του προβλεπόμενου χρόνου αποπεράτωσης των σπουδών, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό τους λευκούς φοιτητές είναι 42%. Ακόμη και στο βαθμό του πτυχίου υπάρχουν σημαντικές διαφορές. Επίσης, διάφορες έρευνες κατά τις δεκαετίες του 60′ και του 70′ έδειξαν πως οι αφροαμερικανοί τα πήγαιναν καλύτερα στα IQ τεστ όταν τους λέγανε ότι κάνανε τεστ άσχετα με τις νοητικές τους ικανότητες, αλλά και όταν πίστευαν ότι τα αποτελέσματά τους θα συγκριθούν με πληθυσμό αφροαμερικανών, παρά όταν νόμιζαν ότι θα συγκριθούν με λευκούς!

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι όσο συνεχίζουμε να ανακυκλώνουμε τα στερεότυπα απέναντι σε οποιαδήποτε κοινωνική ομάδα, αυτόματα «αναγκάζουμε» την ομάδα αυτή να δεχτεί τις στερεοτυπικές αντιλήψεις ως πραγματικές, με αποτέλεσμα να διαιωνίζεται ο στιγματισμός της. Είναι ένας αέναος κύκλος. Εκτός και αν καταφέρουμε να σταματήσουμε να ανατροφοδοτούμε αυτόν τον περιορισμένο τρόπο κατηγοριοποίησης των ανθρώπων σε «Άλλες» ομάδες.

Αρθρογράφος: Δημήτρης Αγοραστός, Ψυχολόγος

πηγή: http://psychologein.dagorastos.net/2007/09/24/stereotypa/

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙ: 

Παίζοντας με τα στερεότυπά μας

Καρτέλα καταγραφής στερεοτυπικών αντιλήψεων

Εκφώνηση: «Μέσα σε τρία λεπτά θα θέλαμε να γράψετε το πρώτο πράγμα, μία ή δύο λέξεις ή μια φράση, που σας έρχεται στο μυαλό για τις κατηγορίες αυτές των ανθρώπων. Ό, τι και να γράψετε, δεν θα βαθμολογηθεί. Να θυμάστε ότι δεν υπάρχει σωστό ή λάθος. Μας ενδιαφέρει να ανακαλύψουμε τα στερεότυπα που έχουμε. Ακόμα και αν κάτι δεν το πιστεύετε, αν σας έρθει στο μυαλό πρώτο, παρακαλώ να το γράψετε. Τα γραπτά σας θα είναι ανώνυμα».

Απάντηση μαθητή/μαθήτριας:

Γύφτισσα:     Ξυπόλυτη, ζητιάνα, να σου πω τη μοίρα σου

Εβραίος:       Τοκογλύφος, τσιγκούνης, γαμψή μύτη

Αλβανός :     Φτωχός, πονηρός

Ανάπηρος:    Καημένος, λυπάμαι, κρίμα

Μετανάστης: Φτώχεια, ξεσπιτωμένος, πείνα

Εργαστήρι για παιδιά «Δημοκρατία κι Εκπαίδευση»

Εκπαιδευτικά προγράμματα, Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙΙ :

Ο Ναζίμ Χικμέτ (Nâzım Hikmet Ran, Θεσσαλονίκη, 1902 - Μόσχα, 1963) ήταν Τούρκος ποιητής και δραματουργός, τα έργα του οποίου μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες. Το παρακάτω ποίημα μελοποιήθηκε από τον Θάνο Μικρούτσικο. 

Μικρόκοσμος

Και να, τι θέλω τώρα να σας πω.
Μες στις Ινδίες, μέσα στην πόλη της Καλκούτας,
φράξαν τον δρόμο σ' έναν άνθρωπο.
Αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο εκεί που εβάδιζε.
Να το λοιπόν γιατί δεν καταδέχομαι
να υψώσω το κεφάλι στ' αστροφώτιστα διαστήματα.
Θα πείτε, τ' άστρα είναι μακριά
κι η γη μας τόση δα μικρή.

Ε, το λοιπόν, ό,τι και να είναι τ' άστρα,
εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω.
Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό,
πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο,
είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει,
είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε.

 

ΘΕΜΑΤΑ:

ΘΕΜΑ Α:

Α1.    Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο των τριών πρώτων παραγράφων του κειμένου Ι (70 – 80 λέξεις).  

Μονάδες 15

 ΘΕΜΑ Β:

Β1.   Γίνεται κατανοητό ότι η στερεοτυπική απειλή βιώνεται από τα άτομα που βρίσκονται μέσα στη στερεοτυπική ομάδα ως απειλή της αυτοεκτίμησής τους. (3^η παράγραφος κειμένου Ι)

            Αφού μελετήσετε το κείμενο Ι, να καταγράψετε τρεις (3) τρόπους με τους οποίους ο συγγραφέας τεκμηριώνει την παραπάνω θέση.

Μονάδες 15

Β2.    Θεωρείτε ότι ο τίτλος του κειμένου ΙΙ είναι κατάλληλος, για να δηλώσει το περιεχόμενό του; Να απαντήσετε με αναφορές στο κείμενο. Στη συνέχεια, να προτείνετε  έναν εναλλακτικό τίτλο.

Μονάδες 10

Β3.    Να συγκρίνετε τα κείμενα Ι και ΙΙ και να καταλήξετε σε συμπεράσματα σχετικά με τη γλώσσα και το ύφος τους. Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας, αναλογιζόμενοι την πρόθεση του κάθε κειμένου και το κοινό στο οποίο απευθύνεται.

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Γ:

Γ1.    Ποιο είναι το κρίσιμο θέμα που τίθεται, κατά τη γνώμη σας, στο ποίημα του Ναζίμ Χικμέτ και με ποιους εκφραστικούς τρόπους αναδεικνύεται; Ποια είναι η δική σας τοποθέτηση; (200 λέξεις)

Μονάδες 15

 ΘΕΜΑ Δ

Δ1.    Είδος κειμένου:        Επιχειρηματολογικό κείμενο - ανακοίνωση στον τύπο

Ρόλος:                        Εκπρόσωπος μη κυβερνητικής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Αποδέκτες:                Ευρύ κοινό

Θέμα:                         Με ποιους τρόπους το σχολείο μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες να ξεπεράσουν στερεοτυπικές αντιλήψεις που έχουν να κάνουν με τη διαφορετικότητα;

Έκταση:                     300-350 λέξεις

Σημείωση: Μπορείτε να αξιοποιήσετε δημιουργικά το περιεχόμενο των παραπάνω κειμένων.                              

Μονάδες 30

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ BRAIN DRAIN (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Οι Έλληνες ξενιτεύονται. Ως πότε ακόμα;

Η τρέχουσα οικονομική κρίση που άρχισε το 2010 και συνεχίζεται έως τις μέρες μας και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας που καταγράφονται στη χώρα μας έχουν εξωθήσει χιλιάδες Έλληνες στο εξωτερικό με σκοπό να αναζητήσουν και να βρουν απασχόληση, ώστε να αξιοποιήσουν τα προσόντα τους και να αποκομίσουν κάποιο εισόδημα από την εργασία τους.

Οι αριθμοί της μετανάστευσης προβληματίζουν έντονα. Η πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε για αυτό το θέμα η εταιρεία ICAP είναι ενδεικτική. Το δείγμα ήταν 1.268 Έλληνες που ζουν στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη έρευνα, το ανησυχητικό φαινόμενο της «διαρροής εγκεφάλων» (brain drain) έχει προσλάβει ανησυχητικές διαστάσεις στην Ελλάδα της ύφεσης, αφού τελευταία την εγκαταλείπουν περισσότεροι από τις προηγούμενες  χρονιές. Παράλληλα, ανάμεσα στα υπόλοιπα ευρήματα της έρευνας, διαπιστώνεται ότι οι βασικότεροι λόγοι μετανάστευσης αφορούν την έλλειψη αξιοκρατίας και τη διαφθορά σε ποσοστό 41%, την οικονομική κρίση (34%), αλλά και τις καλύτερες προοπτικές – ευκαιρίες που υπάρχουν στο εξωτερικό (33%).

Η «αιμορραγία» που προκαλεί το φαινόμενο της μετανάστευσης στην ελληνική οικονομία σε όρους ακαθάριστου εθνικού προϊόντος και εισοδήματος είναι πολύ μεγάλη για την ελληνική οικονομία και κοινωνία. Άλλωστε, αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό από την ποσοστιαία κατανομή των Ελλήνων που εγκαταλείπουν τα πάτρια εδάφη με κριτήριο το επίπεδο σπουδών τους. Συγκεκριμένα, το 9% διαθέτει διδακτορικό, το 55% κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα σπουδών, το 20% πτυχίο πανεπιστημίου (ΑΕΙ), ένα 10% περίπου πτυχίο ΤΕΙ και μόνο το 6% δεν κατέχει πτυχίο. Ηλικιακά στην ομάδα που έχει «τα ηνία» της μετανάστευσης βρίσκονται σε ποσοστό 35% οι νέοι από 30 έως 35 ετών και στη δεύτερη θέση σε ποσοστό 28% οι ηλικίες από 25 έως 30 ετών και ουραγοί οι ηλικίες 30-33 ετών. Η λαϊκή ρήση ότι «από την Ελλάδα φεύγουν τα καλύτερα μυαλά» εύλογα επιβεβαιώνεται, διότι αρκετοί από όσους επιλέγουν να μεταναστεύσουν έχουν διαπρέψει στις ακαδημαϊκές σπουδές τους, διαθέτουν μικρή ή μεγάλη εργασιακή εμπειρία, αλλά οι προσδοκίες τους για επαγγελματική αποκατάσταση διαψεύδονται μόλις διαπιστώσουν την αναξιοκρατία και τη γραφειοκρατία που επικρατούν στους περισσότερους κλάδους, αν όχι σε όλους, της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας της χώρας μας. Κάποιες φορές η επιχειρηματικότητα, το υγιές «επιχειρείν», η ανταγωνιστικότητα μεταξύ επιχειρήσεων ή μεμονωμένων ατόμων, η επιδίωξη της καινοτομίας και της αριστείας αντιμετωπίζονται με καχυποψία, δογματισμό ή ακόμη και με εχθρότητα.

Τα προαναφερθέντα ωθούν μορφωμένους, εξειδικευμένους και λιγότερο καταρτισμένους Ελληνες να στρέφονται προς οικονομικά προηγμένα κράτη και κυρίως τη Μεγάλη Βρετανία, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Ολλανδία, τη Γαλλία κ.λπ. αλλά και εκτός Ευρώπης, όπως, για παράδειγμα, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, τις αραβικές χώρες, την Κίνα και αλλού, οπουδήποτε θα μπορούσαν να βρουν μια αξιοπρεπή εργασία, με βάση τις γνώσεις, τις δυνατότητες, την εμπειρία τους και με αξιοκρατικές διαδικασίες, με περιορισμένη γραφειοκρατία και παροχή αδιάκριτα σε όλους ίσων ευκαιριών για ανάδειξη. Η «διαρροή εγκεφάλων» συνεχίζεται και το 2017, σύμφωνα με τα στοιχεία της επιβατικής κίνησης των Ελλήνων από το διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Ένα από τα πιο ανησυχητικά δεδομένα αφορά τον αριθμό των Ελλήνων επιστημόνων που εγκαταστάθηκαν στο εξωτερικό από την έναρξη της τρέχουσας οικονομικής κρίσης το 2010, ο οποίος αγγίζει σταδιακά τα 500.000 άτομα, με αυξητικές τάσεις για το μέλλον. Δυστυχώς, οι οιωνοί κρίνονται δυσοίωνοι για τα επόμενα χρόνια και οι στρατιές των «διασποριτών», όπως χαρακτηριστικά αναφέρονται στα στοιχεία του διεθνούς αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος», θα διατηρηθούν, πλήττοντας καίρια την εθνική οικονομία μας και υποβαθμίζοντας τις όποιες προοπτικές επανεκκίνησης και ανάκαμψής της.

Ας προσπαθήσουμε ως κοινωνία, υπερβαίνοντας τις στενές κομματικές γραμμές και τα μικροσυμφέροντα, να διαμορφώσουμε ικανές συνθήκες και μια συνεκτική στρατηγική απορρόφησης των νέων Ελλήνων επιστημόνων, ώστε να μην ξενιτεύονται προς αναζήτηση εργασίας και τελικά «αξιοποιούνται» κατάλληλα από τις ξένες χώρες, που τους προσφέρουν όσα δεν βρίσκουν, δυστυχώς, στην πατρίδα μας. Επιπλέον, ας παραδειγματιστούμε από ευρωπαϊκές χώρες σχετικά με τους θεσμούς, τους φορείς και τις διαδικασίες επαγγελματικής αποκατάστασης των πτυχιούχων ιδρυμάτων ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης, καθώς και των αποφοίτων τεχνικής εκπαίδευσης. Αναντίρρητα, όλες οι επαγγελματικές ειδικότητες και ακαδημαϊκές εξειδικεύσεις είναι απαραίτητες για την πολυπόθητη ανάπτυξη της χειμαζόμενης ελληνικής οικονομίας. Ας δρομολογήσουμε πλέον ένα εθνικό στρατηγικό πλαίσιο αξιοποίησης προσόντων και αποδεδειγμένης εργασιακής εμπειρίας, για να τοποθετηθεί «ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση» και να επωφεληθούν συνολικά η οικονομία και η κοινωνία μας.

Άρθρο του Κ. Κωνσταντινίδη, διασκευασμένο για τις ανάγκες της εξέτασης.

http://www.kathimerini.gr

1ο Θέμα

Α1.     Σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό “Σωστό” ή “Λάθος”, ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο.

i)        Ο αρθρογράφος υποστηρίζει ότι ένας από τους λόγους μετανάστευσης των Ελλήνων είναι η έλλειψη διαύγειας στις προσλήψεις.

ii)       Ο αρθρογράφος αμφισβητεί την αξιοπιστία της άποψης ότι από την «Ελλάδα φεύγουν τα καλύτερα μυαλά».

iii)      Η καινοτομία ενθαρρύνεται.

iv)      Ο αρθρογραφός ευελπιστεί ότι το φαινόμενο της μετανάστευση θα παρουσιάσει ύφεση τα επόμενα χρόνια.

v)       Σύμφωνα με τον αρθρογράφο η λύση στο πρόβλημα της μετανάστευσης είναι η συγκρότηση ενός δημόσιου φορέα απασχόλησης εργατικού δυναμικού.

Α2.     Στην τάξη, διερευνάτε το φαινόμενο της «διαρροής εγκεφάλων». Στο πλαίσιο της συζήτησης, να παρουσιάσετε περιληπτικά τις απόψεις του Κωνσταντινίδη (σε 90-100 λέξεις), όπως αυτές αναπτύσσονται στην 5^η και 6^η παράγραφο του αποσπάσματος.

2ο Θέμα

Β1.     Να εντοπίσετε και να καταγράψετε δύο τρόπους ανάπτυξης της 3^ης παραγράφου. Σε τι αποβλέπει ο συντάκτης του κειμένου με την παράλληλη επιλογή τους;

Β2.     α) Μια αποφαντική (Οι Έλληνες ξενιτεύονται) και μια ερωτηματική (Ως πότε ακόμα;) πρόταση συνθέτουν τον τίτλο του κειμένου. Να σχολιάσετε το επικοινωνιακό τους αποτέλεσμα. (80 λέξεις)

β) Να δώσετε έναν εναλλακτικό τίτλο στο κείμενο.

Β3.     Να ξαναγράψετε την παρακάτω περίοδο, αντικαθιστώντας τα υπογραμμισμένα ρηματικά σύνολα (ρήμα και αντικείμενο) με ονοματικά (ουσιαστικό και γενική προσδιοριστική):

«Η τρέχουσα οικονομική κρίση που άρχισε το 2010 και συνεχίζεται έως τις μέρες μας και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας που καταγράφονται στη χώρα μας έχουν εξωθήσει χιλιάδες Έλληνες στο εξωτερικό με σκοπό να αναζητήσουν και να βρουν απασχόληση, ώστε να αξιοποιήσουν τα προσόντα τους και να αποκομίσουν κάποιο εισόδημα από την εργασία τους.»

Ποια από τις δύο εκδοχές θεωρείτε προτιμότερη και για ποιους λόγους;

Β4.     Ο αρθρογράφος κάνει ευρεία χρήση των σημείων στίξης. Να επισημάνετε τη λειτουργικότητά τους στις εξής λέξεις/φράσεις:

Ø   «διαρροής εγκεφάλων»

Ø   «αιμορραγία»

Ø   «επιχειρείν»

Ø   «Ελευθέριος Βενιζέλος»

Ø   «ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση»

Β5.     Να δηλώσετε τη σημασία των υπογραμμισμένων διαρθρωτικών λέξεων.

Στη συνέχεια, να τις αντικαταστήσετε με ισοδύναμες από τις λέξεις που ακολουθούν χωρίς να αλλοιώνεται η σχέση συνοχής (2 λέξεις περισσεύουν): προφανώς, επιπρόσθετα, την ίδια στιγμή, δίχως αμφιβολία, εξάλλου, δηλαδή, παρόλο που.

Β6.     Να ξαναγράψετε την περίοδο λόγου που ακολουθεί αντικαθιστώντας κάθε μια από τις υπογραμμισμένες λέξεις με μια συνώνυμη λέξη ή φράση και κάνοντας όλες τις αναγκαίες αλλαγές.

« Η λαϊκή ρήση ότι «από την Ελλάδα φεύγουν τα καλύτερα μυαλά» έχει εύλογα μια δόση αλήθειας, διότι αρκετοί από όσους επιλέγουν να μεταναστεύσουν έχουν διαπρέψει στις ακαδημαϊκές σπουδές τους, διαθέτουν μικρή ή μεγάλη εργασιακή εμπειρία, αλλά οι προσδοκίες τους για επαγγελματική αποκατάσταση διαψεύδονται μόλις διαπιστώσουν την αναξιοκρατία και τη γραφειοκρατία που επικρατούν στους περισσότερους κλάδους, αν όχι σε όλους, της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας της χώρας μας.»

Β7.     Στην τελευταία παράγραφο προσέξτε την έγκλιση και το πρόσωπο των ρημάτων που χρησιμοποιούνται: Ας προσπαθήσουμε… ας παραδειγματιστούμε …. Ας δρομολογήσουμε… Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, ο αρθρογράφος έκανε την παραπάνω επιλογή;

3ο Θέμα

Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, πολλοί νέοι άνθρωποι αποφασίζουν εγκαταλείψουν την Ελλάδα και να μετακομίσουν στο εξωτερικό για να εργαστούν;

Η απάντησή σας θα έχει τη μορφή σύντομης ομιλίας 300-350 λέξεων, στο πλαίσιο συζήτησης που αναπτύσσεται στο σχολείο σας την Ημέρα των Επαγγελμάτων.