OI ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

ΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

Καθαρά επιρρηματικοί	του τόπου     (π.χ. ἐγγύς, πανταχοῦ, οἴκαδε)
	του χρόνου   (π.χ.νῦν, τότε, ἀεί, ἤδη, τέως)
	του τρόπου   (π.χ. δικαίως, οὕτως, βάδην)
	του ποσού    (π.χ. μᾶλλον, λίαν, ἅπαξ)
Επιρρηματικοί πλάγιας πτώσης	σε γενική:  του τόπου         (π.χ. αὐτοῦ ἀπέθανεν)  του χρόνου       (π.χ. ἦλθον νυκτός)  της αιτίας          (π.χ. θαυμάζω σε τῆς ἀρετῆς)  της αξίας           (π.χ.τύραννοι μισθοῦ φυλακάς ἔχουσι)  της αναφοράς  (π.χ. ὡς ἔχει παιδείας βασιλεύς;)  με επιρρήματα  (π.χ. ἔξω τῆς πόλεως)
	σε δοτική:  του τόπου         (π.χ. τόξα ὤμοισι εἶχεν)  του χρόνου       (π.χ. τῇ ὑστεραίᾳ ἦλθον)  της αιτίας          (π.χ. λιμῷ ἀπέθανον)  του οργάνου     (π.χ. τοῖς ὀφθαλμοῖς ὁρῶμεν)  του μέσου         (π.χ. τοῖς χρήμασι ἔπειθεν…)  της συνοδείας  (π.χ. ἔπλει εἴκοσι ναυσί)  του ποσού        (π.χ. ὀλίγῳ ὕστερον)  του τρόπου       (π.χ. βίᾳ εἷλον τό χωρίον)  της αναφοράς  (π.χ. ὑπερφέρω πλούτῳ)
	σε αιτιατική:  του τόπου         (π.χ. ἀπέχει Θηβῶν σταδίους δέκα)  του χρόνου       (π.χ. ἐνταῦθα ἔμειναν ἡμέρας δύο)  της αιτίας           (π.χ. τί τηνικάδε ἀφίχθης; )  του τρόπου       (π.χ. τίνα τρόπον ποιήσω τάδε; )  της αναφοράς   (π.χ. ἀλγῶ τόν πόδα)  της ποινής         (π.χ.κατέγνωσαν Σωκράτους θάνατον)
Εμπρόθετοι προσδιορισμοί	Με πρόθεση + πλάγια πτώση:   ἀντί, ἀπό, ἐκ, πρό + γενική  ἐν, σύν + δοτική  εἰς + αιτιατική  διά, κατά, ὑπέρ + γενική ή αιτιατική  ἀμφί, ἀνά ἐπί, μετά, παρά, περί, πρός, ὑπό +  γενική, δοτική, αιτιατική  + καταχρηστικές προθέσεις

ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί χρησιμοποιούνται και

• οι επιρρηματικές μετοχές
• οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1.       Ο επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας μπορεί να εκφέρεται με:

α) γενική της αιτίας                                (π.χ. Θαυμάζω σε τῆς ἀρετῆς)

β) δοτική της αιτίας                                (π.χ. Λιμῷ ἀπέθανον)

γ) αιτιατική της αιτίας                              (π.χ. Τί τηνικάδε ἀφίχθης; )

δ) εμπρόθετο προσδιορισμό της αιτίας   (π.χ. Τούτου ἕνεκα ἀφίχθην )

ε) δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση    (π.χ. Ἐχαλαίπενον, ὅτι ὑβρισταί ὠνομάζοντο)

στ) δευτ. αναφ. αιτιολογική πρόταση      (π.χ. Θαυμαστόν ποιεῖ, ὅς ἡμῖν οὐδέν δίδωσι)

ζ) αιτιολογική μετοχή                              (π.χ. Τρόπαιον ἔστησαν ὡς νενικηκότες)

2.       Ο επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού μπορεί να εκφέρεται με:

α) εμπρόθετο προσδ. του σκοπού       (π.χ. Ταῦτα πρός κέρδος ἔπραξαν)

β) δευτερεύουσα τελική πρόταση          (π.χ. Τίμα τόν πατέρα σου, ἵνα εὖ σοι γένηται)

γ) δευτ. αναφ. τελική πρόταση              (π.χ. Δώσω ἡγεμόνα, ὅς συγγράψῃ νόμους)

δ) τελική μετοχή                                    (π.χ. Κήρυκα ἔπεμψε λέξοντα ταῦτα)

ε) επιρρ. κτγ. του σκοπού                     (π.χ. Αἱ νῆες ἦλθον βοηθοί)

στ) απαρέμφατο του σκοπού                 (π.χ. Παρέδωσαν αὐτοῖς τήν πόλιν φυλάττειν)

3.       Ο επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου μπορεί να εκφέρεται με:

α) τροπικό επίρρημα                            (π.χ. Ταῦτα δικαίως ἔπραξαν)

β) δοτική του τρόπου                            (π.χ. Βίᾳ εἷλον τό χωρίον)

γ) αιτιατική του τρόπου                         (π.χ. Τίνα τρόπον ποιήσω τάδε; )

δ) εμπρόθετο προσδ. του τρόπου        (π.χ. Μετά πολλῶν κινδύνων ἔπραξαν ταῦτα)

ε) τροπική μετοχή                                 (π.χ. Ἔχων τάς ναῦς ἔπλει)                            

στ) επιρρ. κτγ. του τρόπου                   (π.χ. Οὐδείς ἑκών ἁμαρτάνει)  

ζ) δευτ. αναφ. τροπική πρόταση           (π.χ. Ὅπως γιγνώσκετε, οὕτω καί ποιεῖτε)

4.       Ο επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου μπορεί να εκφέρεται με:

α) γενική του χρόνου                          (π.χ. Οὗτοι ἦλθον νυκτός)

β) δοτική του χρόνου                          (π.χ. Τῇ ὑστεραίᾳ ἦλθον)                   

γ) αιτιατική του χρόνου                        (π.χ. Ἐνταῦθα ἔμειναν ἡμέρας δύο)

δ) χρονικό επίρρημα                           (π.χ. νῦν, τότε, ἀεί, ἤδη, τέως)

ε) εμπρόθετο προσδ. του χρόνου        (π.χ. Ταῦτα ἐγένετο πρό τοῦ πολέμου)

στ) δευτερεύουσα χρονική πρόταση    (π.χ. Ὅτε ἐγένετο ταῦτα, Κῦρος παῖς ἦν)

ζ) χρονική μετοχή                                (π.χ. Ποιήσας ταῦτα, ἀπέχώρησε)

η) επιρρ. κτγ. του χρόνου                    (π.χ. Σωκράτης δευτεραῖος  ἦλθεν)

5.       Ο επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου μπορεί να εκφέρεται με:

α) τοπικό επίρρημα                           (π.χ. ἐγγύς, πανταχοῦ, οἴκαδε)

β) γενική του τόπου                           (π.χ. Αὐτοῦ ἀπέθανεν)

γ) δοτική του τόπου                           (π.χ. Τόξα ὤμοισι εἶχεν)

δ) αιτιατική του τόπου                        (π.χ. Ἀπέχει Θηβῶν σταδίους δέκα)

ε) εμπρόθετο προσδ. του τόπου        (π.χ. Ἀπό Θηβῶν εἰς Λακεδαίμονα ἐπορεύοντο )

στ) επιρρ. κτγ. του τόπου                   (π.χ. Ἐσκήνουν ὑπαίθριοι )

ζ) δευτ. αναφορική τοπική πρόταση    (π.χ. Ἀνεπαύοντο, ὅπου ἕκαστος ἐδύνατο)

Σημείωση: Ο εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου περιλαμβάνει τις εξής βασικές κατηγορίες: α) τη στάση σε τόπο, β) την κίνηση σε τόπο, γ) την κίνηση από τόπο (τοπική αφετηρία, απομάκρυνση), δ) τη διά τόπου κίνηση, καθώς και τις επιμέρους έννοιες της προέλευσης, του πλησίον, του πέριξ, του απέναντι.