ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ 2019 ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Διδαγμένο κείμενο:

Ἀριστοτέλους Πολιτικά

Τῷ περὶ πολιτείας ἐπισκοποῦντι, καὶ τίς ἑκάστη καὶ ποία τις, σχεδὸν πρώτη σκέψις περὶ πόλεως ἰδεῖν, τί ποτέ ἐστιν ἡ πόλις. Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον · τοῦ δὲ πολιτικοῦ καὶ τοῦ νομοθέτου πᾶσαν ὁρῶμεν τὴν πραγματείαν οὖσαν περὶ πόλιν, ἡ δὲ πολιτεία τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἐστὶ τάξις τις. Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις τῶν συγκειμένων, καθάπερ ἄλλο τι τῶν ὅλων μὲν συνεστώτων δ’ ἐκ πολλῶν μορίων, δῆλον ὅτι πρότερον ὁ πολίτης ζητητέος· ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν. Ὥστε τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τίς ὁ πολίτης ἐστὶ σκεπτέον. Καὶ γὰρ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις· οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦσι πάντες εἶναι πολίτην· ἔστι γάρ τις ὃς ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ὢν ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

Ὁ δὲ πολίτης οὐ τῷ οἰκεῖν που πολίτης ἐστίν (καὶ γὰρ μέτοικοι καὶ δοῦλοι κοινωνοῦσι τῆς οἰκήσεως), οὐδ’ οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὕτως ὥστε καὶ δίκην ὑπέχειν καὶ δικάζεσθαι (τοῦτο γὰρ ὑπάρχει καὶ τοῖς ἀπὸ συμβόλων κοινωνοῦσιν) … πολίτης δ’ ἁπλῶς οὐδενὶ τῶν ἄλλων ὁρίζεται μᾶλλον ἢ τῷ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς. …..Τίς μὲν οὖν ἐστιν ὁ πολίτης, ἐκ τούτων φανερόν· ᾧ γὰρ ἐξουσία κοινωνεῖν ἀρχῆς βουλευτικῆς καὶ κριτικῆς, πολίτην ἤδη λέγομεν εἶναι ταύτης τῆς πόλεως, πόλιν δὲ τὸ τῶν τοιούτων πλῆθος ἱκανὸν πρὸς αὐτάρκειαν ζωῆς, ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν.

  

Α1. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, πρέπει να εξετάσουμε «τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τίς ὁ πολίτης ἐστὶ» για δύο λόγους. Ποιοι είναι αυτοί οι λόγοι;

Μονάδες 10 

Β1.     «Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον»: Ποια είναι η διχογνωμία την οποία επισημαίνει ο φιλόσοφος και ποιο ιστορικό παράδειγμα φαίνεται να έχει υπόψη του, εκφράζοντας αυτές τις απόψεις;

Μονάδες 10

Β2. Ποια είναι τα κριτήρια που, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, δεν αποδεικνύουν ότι κάποιος είναι πολίτης μιας πόλης και πώς τεκμηριώνει τις απόψεις του;

Μονάδες 10

Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το απόσπασμα από το αρχαίο κείμενο «ᾧ γὰρ ἐξουσία κοινωνεῖν ἀρχῆς βουλευτικῆς καὶ κριτικῆς, πολίτην ἤδη λέγομεν εἶναι ταύτης τῆς πόλεως, πόλιν δὲ τὸ τῶν τοιούτων πλῆθος ἱκανὸν πρὸς αὐτάρκειαν ζωῆς, ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν» και το παρακάτω μεταφρασμένο κείμενο, να προσδιορίσετε τα χαρακτηριστικά του όρου «πόλις», σύμφωνα με τον Αριστοτέλη.

Η κοινωνική οντότητα που προήλθε από τη συνένωση περισσότερων χωριών είναι η πόλη, μια κοινωνική οντότητα τέλεια, που μπορούμε να πούμε ότι πέτυχε τελικά την ύψιστη αυτάρκεια · συγκροτήθηκε για να διασφαλίζει τη ζωή, στην πραγματικότητα όμως υπάρχει για να εξασφαλίζει την καλή ζωή. Η πόλη, επομένως, είναι κάτι που ήρθε στην ύπαρξη εκ φύσεως, όπως ακριβώς και οι πρώτες κοινωνικές οντότητες, αφού αυτή είναι το τέλος εκείνων.

Μονάδες 10

Β4. Να χαρακτηρίσετε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις «Σωστή» ή «Λανθασμένη», ανάλογα με τις πληροφορίες που δίνει το βιβλίο σας στην Εισαγωγή στα Πολιτικά.

1. Η απόκτηση των αρετών δεν είναι αποκλειστικά προσωπική υπόθεση, αλλά αφορά και την πόλη.

2.   Στα Ηθικά Νικομάχεια δεν περιλαμβάνονται θέματα παιδείας και εκπαίδευσης.

3. Η πόλις είναι κοινότητα που την αποτελούν κυβερνώντες και κυβερνώμενοι.

4. Η αρχαία ελληνική λέξη πόλις έχει διαφορετική σημασία από τη νεοελληνική λέξη κράτος.

5. Η ευδαιμονία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αυτάρκεια.

Μονάδες 10

 Β5.    α) Να αντιγράψετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω λέξεις και δίπλα στην καθεμία να καταγράψετε από το παραπάνω διδαγμένο αρχαίο κείμενο μία (1) ετυμολογικά συγγενή λέξη: εγκρατής, κειμήλιο, άφιξη, βωμός, κλήση, απόρρητος.

         β) νομοθέτου, κοινωνοῦσι, συμβόλων, αὐτάρκειαν: Δύο από τις παραπάνω λέξεις χρησιμοποιούνται σήμερα με διαφορετική σημασία από αυτή που έχουν στο αρχαίο κείμενο. Αφού τις εντοπίσετε, να σχηματίσετε μία πρόταση για κάθε μία, ώστε να φαίνεται η σημερινή τους σημασία.

Μονάδες 10

Γ. Αδίδακτο κείμενο:

Λυκούργος, Κατὰ Λεωκράτους, 112-113

Το παρακάτω απόσπασμα αναφέρεται στην άδικη φυλάκιση του Απολλόδωρου και του Θρασύβουλου

και στην απόφαση της εκκλησίας του δήμου για την τύχη του νεκρού Φρυνίχου.

112           Φρυνίχου γὰρ ἀποσφαγέντος νύκτωρ παρὰ τὴν κρήνην τὴν ἐν τοῖς οἰσύοις ὑπὸ Ἀπολλοδώρου καὶ Θρασυβούλου, καὶ τούτων ληφθέντων καὶ εἰς τὸ δεσμωτήριον ἀποτεθέντων ὑπὸ τῶν τοῦ Φρυνίχου φίλων, αἰσθόμενος ὁ δῆμος τὸ γεγονὸς τούς τε εἰρχθέντας ἐξήγαγε, καὶ βασάνων γενομένων τὸ πρᾶγμα ἀνέκρινε, καὶ ζητῶν εὗρε τὸν μὲν Φρύνιχον προδιδόντα τὴν πόλιν, τοὺς δ’ ἀποκτείναντας αὐτὸν ἀδίκως εἰρχθέντας.

113           Καὶ ψηφίζεται ὁ δῆμος, Κριτίου εἰπόντος, τὸν μὲν νεκρόν κρίνειν προδοσίας, καί ἂν δόξῃ προδότης ὢν ἐν τῇ χώρα τεθάφθαι, τά γε ὀστᾶ αὐτοῦ ἀνορύξαι καὶ ἐξορίσαι ἔξω τῆς Ἀττικῆς, ὅπως μηδὲ τὰ ὀστᾶ τοῦ τὴν χώραν καὶ τὴν πόλιν προδιδόντος εὑρίσκηται ἐν τῇ χώρᾳ.

τὰ οἴσυα = τόπος κατάφυτος από ιτιές

τούς εἰρχθέντας = τους φυλακισμένους

 Γ1.  Να μεταφράσετε την παράγραφο 113 στα νέα ελληνικά.

Μονάδες 10

Γ2.  Ποιες ήταν οι ενέργειες του Θρασύβουλου και του Απολλόδωρου και ποια η τύχη τους, σύμφωνα με τα δεδομένα της παραγράφου 112; 

Μονάδες 10

Γ3.  α) τὴν κρήνην, τούτων, ὁ δῆμος, προδότης: Να μεταφέρετε τις παραπάνω λέξεις στην ονομαστική του πληθυντικού (για την αντωνυμία να διατηρήσετε το γένος της)

Μονάδες 4

          β) Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:

ληφθέντων   τον ίδιο τύπο στον παρακείμενο στην ίδια φωνή

αἰσθόμενος              το απαρέμφατο στον ίδιο χρόνο

ἐξήγαγε                    το α΄ πληθυντικό ευκτικής στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή

ἀνέκρινε                   το β΄ ενικό προστακτικής αορίστου στην ίδια φωνή

ψηφίζεται                 το γ΄ ενικό της οριστικής παρακειμένου στην ίδια φωνή

ἐξορίσαι                    τον ίδιο τύπο στον μέλλοντα στην ίδια φωνή

Μονάδες 6

Γ4.  α) βασάνων, προδιδόντα, κρίνειν, προδότης, τῆς Ἀττικῆς, τὰ ὀστᾶ: Να αναγνωρίσετε τον συντακτικό ρόλο των παραπάνω λέξεων.

Μονάδες 6

         β) ὅπως μηδὲ τὰ ὀστᾶ τοῦ τὴν χώραν καὶ τὴν πόλιν προδιδόντος εὑρίσκηται ἐν τῇ χώρᾳ: Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1) και τον συντακτικό της ρόλο (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδες 2). 

Μονάδες 4