Κριτήριο για την ψηφιακή τεχνολογία (2020, ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

Το μεταμοντέρνο χειροκρότημα

Εισαγωγικό σημείωμα: Πρόκειται για απόσπασμα από δημοσιευμένο άρθρο στη διαδικτυακή εφημερίδα Lavart. Το κείμενο αναφέρεται στις σύγχρονες, διαδικτυακές μορφές έκφρασης της «επιδοκιμασίας».

Όσο βελτιώνεται η τεχνολογία και ενισχύονται τα γκάτζετ (τηλεόραση, home movies, ηχογραφήσεις, βίντεο κ.λπ) όλο και περισσότερος κόσμος μένει στο σπίτι και ακούει την αγαπημένη του συμφωνική ορχήστρα ή παρακολουθεί το αγαπημένο του σόου. Εκεί δεν χειροκροτεί με τον παραδοσιακό τόπο, γιατί δεν μπορεί να γίνει πλήθος. Είναι από μόνος του κοινό του ενός.

Με άλλα λόγια, όλο και μεγαλύτερο κομμάτι της ψυχαγωγίας καταναλώνεται πλέον κατά μόνας. Το live χειροκρότημα ως γκάλοπ δημοτικότητας χάνει έδαφος. Κερδίζει όμως έδαφος το ίντερνετ, μέσω του οποίου έχει καθιερωθεί η νέα μορφή χειροκροτήματος, που είναι τα διάφορα likes. Μόνο που δεν έχουν ήχο, όπως το παραδοσιακό χειροκρότημα. Μεταφέρουν εικόνα αποδοχής χωρίς να γίνονται αισθητά ακουστικά. Πρόκειται, δηλαδή, για ψηφιακό χειροκρότημα που ενώνεται με άλλα και έτσι δημιουργούν το ιντερνετικό χειροκρότημα, ένα από τα συμπτώματα του cocooning¹.

Με τα αλλεπάλληλα likes ο μοναχικός χειροκροτητής ενώνεται με μία εικονική κολεκτίβα χειροκροτητών, ένα πλήθος το οποίο όσο πιο μεγάλο γίνεται τόσο πιο πολύ καθορίζει trends², επιβάλλει γούστα και παραστάσεις. Δείτε πόσο εύκολα τα likes των χειροκροτητών ενός περιοδικού μπορούν να ανατρέψουν τα συμπεράσματα μιας έγκυρης θεατρικής κριτικής.

Και είναι προφανές πως όσο πιο πολλοί θα μένουν, ελέω τεχνολογίας (και ενδεχομένως και οικονομίας), στα σπίτια τους τόσο θα πυκνώνουν και τα likes και θα διαμορφώνουν τα πάνω και τα κάτω του κοινού γούστου. Και, όπως δεν γνωρίζουμε στο θέατρο με βεβαιότητα τι πραγματικά σημαίνει το χειροκρότημα, έτσι δεν γνωρίζουμε τι σημαίνουν τα likes και τα shares. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι με τα reblog, retweet, repost κλπ μεγαλώνουμε τον θόρυβο που παράγει μια ανάρτηση. Είναι ο νέος άφωνος, πλην όμως κραυγαλέα ισχυρός, τρόπος να εκφράσει κάποιος τον ενθουσιασμό του (ή κάτι άλλο). Το χειροκρότημά μας είναι μέρος του θεάματος.

Είμαστε οι νέοι, μεταμοντέρνοι κλακαδόροι. Μόνο που το χειροκρότημά μας σήμερα έχει μεγαλύτερο βάρος και για έναν επιπλέον λόγο: δεν είναι εφήμερο. Δεν πεθαίνει, όταν σβήσουν τα φώτα. Μένει στην οθόνη και στέλνει το μήνυμά του χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σε ελάχιστο χρόνο. Το μαθαίνει όλη η υφήλιος. Ακούγεται παντού. Είναι εκκωφαντικό κι ας μην βγάζει άχνα. Είναι παντοδύναμο κι ας ενεργοποιείται από ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα πλήκτρου.

Σήμερα ο χειροκροτητής μπαίνει, όπως είπα, και πάλι σε ένα πλήθος, εικονικό βέβαια, αλλά με ονοματεπώνυμο, σε αντίθεση με την ανωνυμία της ζωντανής, μαζικής επικοινωνίας που γνωρίζουμε μέσα στη θεατρική αίθουσα. Και εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε το πάθος που έχουν πολλοί με τα likes.

Σήμερα, σε μια εποχή όπου δεσπόζει η φιγούρα του μοναχικού ατόμου, η δημιουργία brand name³ είναι ένας τρόπος ζωής για πολλούς, και το διαδίκτυο είναι ο ιδανικός τόπος να το χτίσει κανείς, αρκεί να είναι συνέχεια μπροστά στον υπολογιστή. Και είναι πολλοί που επιμένουν. Ό,τι ανάρτηση κυκλοφορεί θα δεις το όνομά τους να φιγουράρει από κάτω. Δεν συζητώ εδώ εάν έχουν διαβάσει τα κείμενα που «χειροκροτούν» (το πιθανότερο όχι, γιατί δεν προλαβαίνουν). Εκείνο που μετρά πάνω από όλα δεν είναι η γνώση των κειμένων αλλά η παρουσία τους με άλλοθι τα κείμενα. Είναι η ευκαιρία που τους δίνεται να βρίσκονται εκεί, ως όνομα, κάνοντας έτσι την παρουσία τους όλο και πιο αισθητή, όλο και πιο ορατή.

1. Cocooning σημαίνει να μένει κανείς μέσα στο σπίτι του  // 2. trends: τάσεις της μόδας // 3. Εμπορική επωνυμία

Πατσαλίδης, Σ. (12.01.2018). «Το κλασικό χειροκρότημα, η μοντέρνα σιωπή και τα μεταμοντέρνα likes» , lavart.gr.

Α1.    Να αποδώσετε με λίγα λόγια (80-90 λέξεις) τις διαφορές που εντοπίζει ο αρθρογράφος ανάμεσα στο παραδοσιακό χειροκρότημα και το μεταμοντέρνο-ψηφιακό χειροκρότημα.

                       

Β1.    Σε κάθε μία από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε τον χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος», ανάλογα με το αν αποδίδουν το νόημα του κειμένου σωστά ή όχι. Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με συγκεκριμένη αναφορά στο κείμενο.

1.     Η ανάπτυξη της τεχνολογίας κατέστησε μεγάλο μέρος του τρόπου ψυχαγωγίας πιο μοναχικό.

2.     Τα likes είναι ένας νέος τρόπος χειροκροτήματος.

3.     Ακόμη και στην ψηφιακή εποχή μια έγκυρη θεατρική κριτική επηρεάζει περισσότερο τους θεατές σε σχέση με το πλήθος των «ψηφιακών χειροκροτητών»

4.     Η σημασία του χειροκροτήματος στο θέατρο δηλώνει ολοφάνερα ενθουσιασμό.

5.     Στην εποχή του μεταμοντέρνου χειροκροτήματος έχει μεγάλη σημασία να έχει κάποιος μελετήσει το κείμενο για το οποίο διατυπώνει θετική άποψη.

Β2.    Στο κείμενο χρησιμοποιούνται πολλές ξένες λέξεις (home movies, live, likes, trends, reblog, retweet, repost, brand name κ.ά.). Για ποιο λόγο πιστεύετε ότι ο αρθρογράφος κάνει εκτεταμένη χρήση ξένων λέξεων; Ποιο είναι το επικοινωνιακό αποτέλεσμα που θέλει να επιτύχει; 

Β3.    Είμαστε οι νέοι, μεταμοντέρνοι κλακαδόροι. Μόνο που το χειροκρότημά μας σήμερα έχει μεγαλύτερο βάρος και για έναν επιπλέον λόγο: δεν είναι εφήμερο. Δεν πεθαίνει, όταν σβήσουν τα φώτα. Μένει στην οθόνη και στέλνει το μήνυμά του χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά σε ελάχιστο χρόνο. Το μαθαίνει όλη η υφήλιος. Ακούγεται παντού. Είναι εκκωφαντικό κι ας μην βγάζει άχνα. Είναι παντοδύναμο κι ας ενεργοποιείται από ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα πλήκτρου.

Στην παραπάνω παράγραφο ο αρθρογράφος

α) χρησιμοποιεί εκφράσεις που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν συνώνυμες 

β) χρησιμοποιεί αντιθέσεις (οξύμωρο σχήμα)

Να εντοπίσετε δύο παραδείγματα για τον κάθε εκφραστικό τρόπο και να ερμηνεύσετε την επιλογή του αρθρογράφου. Τι θέλει να πετύχει;

Β4.    γιατί, Με άλλα λόγια, όμως, δηλαδή, έτσι: Τι δηλώνουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις; Να τις αντικαταστήσετε με άλλες ισοδύναμες νοηματικά λέξεις ή φράσεις.

Β5.    Και είναι προφανές πως όσο πιο πολλοί θα μένουν, ελέω τεχνολογίας (και ενδεχομένως και οικονομίας), στα σπίτια τους τόσο θα πυκνώνουν και τα likes και θα διαμορφώνουν τα πάνω και τα κάτω του κοινού γούστου.

Στο παραπάνω απόσπασμα χρησιμοποιείται το γ΄ ρηματικό πρόσωπο. Να μετασχηματίσετε το απόσπασμα χρησιμοποιώντας το α΄ πληθυντικό πρόσωπο. Τι αλλάζει ως προς το ύφος και το επικοινωνιακό αποτέλεσμα;

Δ1.    «Όσο βελτιώνεται η τεχνολογία και ενισχύονται τα γκάτζετ (τηλεόραση, home movies, ηχογραφήσεις, βίντεο κ.λπ) όλο και περισσότερος κόσμος μένει στο σπίτι και ακούει την αγαπημένη του συμφωνική ορχήστρα ή παρακολουθεί το αγαπημένο του σόου.»

Ποια πλεονεκτήματα θεωρείτε ότι προσφέρει η νέα αυτή πραγματικότητα στον τομέα της ψυχαγωγίας και ποιους κινδύνους εγκυμονεί για τον σύγχρονο άνθρωπο; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο (400 λέξεων) που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα.