ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Πλάτωνος, Πρωταγόρας

Ὅτι δὲ αὐτὴν (ενν. τήν ἀρετήν) οὐ φύσει ἡγοῦνται εἶναι οὐδ’ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου, ἀλλὰ διδακτόν τε καὶ ἐξ ἐπιμελείας παραγίγνεσθαι ᾧ ἂν παραγίγνηται, τοῦτό σοι μετὰ τοῦτο πειράσομαι ἀποδεῖξαι. ὅσα γὰρ ἡγοῦνται ἀλλήλους κακὰ ἔχειν ἄνθρωποι φύσει ἢ τύχῃ, οὐδεὶς θυμοῦται οὐδὲ νουθετεῖ οὐδὲ διδάσκει οὐδὲ κολάζει τοὺς ταῦτα ἔχοντας, ἵνα μὴ τοιοῦτοι ὦσιν, ἀλλ’ ἐλεοῦσιν· οἷον τοὺς αἰσχροὺς ἢ σμικροὺς ἢ ἀσθενεῖς τίς οὕτως ἀνόητος ὥστε τι τούτων ἐπιχειρεῖν ποιεῖν; ταῦτα μὲν γὰρ οἶμαι ἴσασιν ὅτι φύσει τε καὶ τύχῃ τοῖς ἀνθρώποις γίγνεται, τὰ καλὰ καὶ τἀναντία τούτοις· ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς οἴονται γίγνεσθαι ἀγαθὰ ἀνθρώποις, ἐάν τις ταῦτα μὴ ἔχῃ, ἀλλὰ τἀναντία τούτων κακά, ἐπὶ τούτοις που οἵ τε θυμοὶ γίγνονται καὶ αἱ κολάσεις καὶ αἱ νουθετήσεις. ὧν ἐστιν ἓν καὶ ἡ ἀδικία καὶ ἡ ἀσέβεια καὶ συλλήβδην πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς.

Ἐνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται· ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται ―οὐ γὰρ ἂν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη ― ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα.

Α1.    Να γράψετε στο φύλλο απαντήσεων την αρίθμηση των παρακάτω φράσεων και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, αν η φράση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η φράση είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο:

1. Στην πρώτη παράγραφο του αρχαίου κειμένου ο Πρωταγόρας επιχειρεί να αποδείξει την καθολικότητα της πολιτικής αρετής.

2.  Ο Πρωταγόρας αποδέχεται σε διάφορα σημεία του κειμένου ότι θα υπάρξουν άνθρωποι που δεν θα αποκτήσουν την πολιτική αρετή.

3.  Ο Πρωταγόρας δίνει παραδείγματα μόνο για τα ελαττώματα που προέρχονται από τη φύση ή την τύχη.

4.  Η επιβολή τιμωρίας αποδεικνύει, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, το διδακτόν της πολιτικής αρετής.

5.  Τα θηρία αντιδιαστέλλονται από τους ανθρώπους στο θέμα της επιβολής τιμωρίας.

Μονάδες 10

Β1.  «Ὅτι δὲ αὐτὴν …. τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς»: Ποιες κατηγορίες ελαττωμάτων έχουν οι άνθρωποι, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα (μονάδες 2), πώς αντιμετωπίζεται στην εποχή του σοφιστή καθεμιά από τις κατηγορίες αυτές στο πλαίσιο της κοινωνικής συμβίωσης (μονάδες 4) και γιατί (μονάδες 4);

Μονάδες 10

Β2.    «Ἐνθα δὴ πᾶς παντὶ . . . μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα»: Αντλώντας στοιχεία από το παραπάνω απόσπασμα, ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα (Μονάδες 6) και πώς η επιβολή ποινής συνδέεται με το διδακτόν της αρετής (Μονάδες 4);

Μονάδες 10

Β3.    Με βάση το απόσπασμα «ὅσα δὲ ἐξ ἐπιμελείας καὶ ἀσκήσεως καὶ διδαχῆς …. πᾶν τὸ ἐναντίον τῆς πολιτικῆς ἀρετῆς» του πρωτότυπου κειμένου και το μεταφρασμένο απόσπασμα που ακολουθεί, να καταγράψετε τα στοιχεία που συνθέτουν και χαρακτηρίζουν την πολιτική αρετή, σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, καθώς και τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την απόκτησή της.

Σκέψου λοιπόν, τι από τα δύο συμβαίνει: υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο είναι αναγκαίο να μετέχουν όλοι οι πολίτες, προκειμένου να είναι δυνατή η ύπαρξη πόλεως, ή δεν υπάρχει; (…) εάν υπάρχει λοιπόν αυτό το πράγμα στο οποίο πρέπει να μετέχουν όλοι και σύμφωνα με το οποίο πρέπει να ενεργεί κάθε άνδρας ξεχωριστά σε περίπτωση που θέλει να μάθει ή να πράξει κάτι, και σε καμιά περίπτωση χωρίς αυτό · και εάν, σε περίπτωση που κάποιος δεν μετέχει σ’ αυτό, είτε παιδί είναι, είτε άνδρας είτε γυναίκα, πρέπει να τον διδάσκουμε και να τον τιμωρούμε, μέχρι που, με την τιμωρία, να βελτιωθεί · και εάν, σε διαφορετική περίπτωση, πρέπει να εκδιώκουμε από την πόλη ή να σκοτώνουμε ως ανίατο όποιον δεν υπακούει σε αυτό το πράγμα ακόμα και μετά τη διδασκαλία, ακόμα και μετά την τιμωρία · εάν λοιπόν έτσι έχουν τα πράγματα, και εάν, παρόλο που αυτή είναι η φύση των πραγμάτων, οι αγαθοί άνδρες, ενώ μορφώνουν τους γιους τους σε όλα τα άλλα, αυτό δεν τους το διδάσκουν, τότε σκέψου τι περίεργα πλάσματα είναι αυτοί οι αγαθοί άνδρες!

Μονάδες 10

Β4.     Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό (1,2,3,4,5) της στήλης Α΄ και δίπλα σε κάθε αριθμό το γράμμα που αντιστοιχεί από τη στήλη Β΄ :

Στήλη Α                                                                    Στήλη Β

1. Ο Σωκράτης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί	α) άθεος και είρωνας.
	β) είρωνας αλλά χωρίς να είναι άθεος.
	γ) όμοιος με τους σοφιστές, αφού η αμφισβήτησή του κατέληγε στην άρνηση.

2. Οι κατήγοροι του Σωκράτη ήταν	α) ο ποιητής Μέλητος, ο ρήτορας Άνυτος και ο βυρσοδέψης Λύκων.
	β) ο ποιητής Μέλητος, ο ρήτορας Άνυτος και ο γνωστός πολιτικός Λύκων.
	γ) ο ποιητής Μέλητος, ο βυρσοδέψης Άνυτος και ο ρήτορας Λύκων.

3. Ο Πρωταγόρας παρουσιάζεται από τον Πλάτωνα ως	α) μανιακός με τους ορισμούς των εννοιών.
	β) μεγαλόστομος και ρητορικός.
	γ) αλαζονικός και γεμάτος αυτοπεποίθηση.

4. Το τρίτο ταξίδι του Πλάτωνα στη Σικελία έληξε	α) με την εκδίωξη κακήν κακώς του Πλάτωνα.
	β) με τη θλιβερή εμπλοκή διάφορων Ακαδημεικών στην εμφύλια διαμάχη μεταξύ του Δίωνα και του Διονύσιου.
	γ) με την πώληση του Πλάτωνα ως δούλου στην Αίγινα.

5. Ο μύθος ως σοφιστική μέθοδος	α) δεν απορρίπτεται εντελώς από τον Πλάτωνα.
	β) χρησιμοποιήθηκε από τον Πλάτωνα ως αυτόνομος τρόπος, για να οδηγηθεί ο άνθρωπος στην γνώση.
	γ) είναι μέθοδος πειθούς, όχι μέθοδος κατάκτησης της αλήθειας.

Μονάδες 10

Β5.    α) Να βρείτε στο αρχαίο κείμενο μία ετυμολογικά συγγενή λέξη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ανιστόρητος, γνήσιος, λήμμα, συνέντευξη, άρτιος.

β) Να μεταφέρετε τους αριθμούς της τρίτης στήλης στο τετράδιό σας και δίπλα σε κάθε αριθμό να γράψετε τη λέξη της αρχαίας ελληνικής που σχηματίσατε:  

ρηματικοί τύποι	κατάληξη	ομόρριζα – παράγωγα ουσιαστικά
ἡγοῦνται	-μών	1.
ὦσιν	-ία	2.
θείη	-σις	3.
ἔχοντας	-μα	4.
γίγνεται	-εύς	5.

Μονάδες 10

ΕΥΧΟΜΑΙ  ΕΠΙΤΥΧΙΑ!