ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Πλάτωνος, Πολιτεία

Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ’ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν.

Ὁρῶ, ἔφη.

Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων.

Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.

Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ’ ἐγώ· (…)

Τί δέ; τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ’ ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι;

Ἀληθῆ, ἔφη.

Α1.      Να γράψετε στο φύλλο απαντήσεων την αρίθμηση των παρακάτω φράσεων και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό, αν η φράση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η φράση είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο:

1.      Με τη φράση «εἶπον» εννοείται ο Σωκράτης που αναδιηγείται σε κάποιο φίλο του τι είπε στον Γλαύκωνα και στους άλλους συνομιλητές του την προηγούμενη ημέρα στο σπίτι του Κέφαλου.

2.      Η είσοδος της σπηλιάς δεν απέχει πολύ από το βάθος της έτσι ώστε το φως του ήλιου να μπορεί να εισδύσει στο εσωτερικό της σπηλιάς. 

3.      Το τειχίο που διαχωρίζει τους δεσμώτες από το πῦρ δεν επιτρέπει στους φέροντας ἀνθρώπους να ρίχνουν τις σκιές τους στο τοίχωμα της σπηλιάς απέναντι στους δεσμώτες.

4.      Όλοι οι «φέροντες ἄνθρωποι» μένουν σιωπηλοί, καθώς μεταφέρουν τα «σκεύη» και τους «ἀνδριάντας». 

5.      Οι  «ἐν παιδείᾳ ἐώμενοι διατρίβειν διὰ τέλους» θεωρούν ότι ζουν ήδη στα «νησιά των Μακάρων».

Μονάδες 10

Β1.      Με ποια φράση του αρχαίου κειμένου δηλώνεται το θέμα της ενότητας (μονάδες 2) και ποια μέθοδο ακολουθεί ο Πλάτων στην ανάπτυξή του; (μονάδες 2) Τι πετυχαίνει ο Πλάτωνας με τη χρήση αυτού του εκφραστικού τρόπου; (μονάδες 6)

Μονάδες 10

Β2.      «ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει», «τῶν δεσμωτῶν», «ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς»: Να σχολιάσετε τις παραπάνω φράσεις, αποκωδικοποιώντας ταυτόχρονα τους συμβολισμούς που λανθάνουν σε αυτές. 

 Μονάδες 10

Β3.      Αφού μελετήσετε το απόσπασμα του αρχαίου κειμένου «Τί δέ; τόδε οὐκ εἰκός … νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι;» και το ακόλουθο μεταφρασμένο απόσπασμα από την Πολιτεία του Πλάτωνα, να προσδιορίσετε:

α) ποιους θεωρεί ο Σωκράτης ως ακατάλληλους για να κυβερνήσουν ικανοποιητικά την πόλιν και για ποιους λόγους και

β) ποια διέξοδος από την κακοδιοίκηση της πόλεως προτείνεται και ποιο θα είναι το αποτέλεσμά της.   

Αν δεν συμβεί, είπα εγώ, ή να κυβερνήσουν στις πολιτείες οι φιλόσοφοι ή να ασχοληθούν με τη φιλοσοφία, ανυστερόβουλα και άξια, αυτοί τους οποίους τώρα τους αποκαλούν βασιλιάδες και άρχοντες, έτσι ώστε η πολιτική δύναμη και η φιλοσοφία να συναντηθούν στο ίδιο πρόσωπο, κι αν τούτος ο εσμός*, όσων σήμερα πορεύονται χωριστά προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, δεν εμποδιστεί δια της βίας να το κάνει αυτό, δεν θα 'χουν τελειωμό, φίλε Γλαύκων, οι συμφορές για τις πολιτείες ούτε και για το ανθρώπινο γένος, κι ούτε τούτο το πολίτευμα, που τώρα μόλις το περιγράψαμε θεωρητικά, πρόκειται ποτέ να λάβει, προτού να γίνουν αυτά, αληθινή υπόσταση και να βγει στο φως του ήλιου. Δύσκολο, βλέπεις, να το αντιληφθεί κανείς πως δεν είναι δυνατόν να υπάρξει άλλος τρόπος να ευτυχήσουν ούτε τα άτομα ούτε το σύνολο!

*εσμός: συρφετός, πλήθος (με αρνητική σημασία)

Μτφρ. Ν.Μ. Σκουτερόπουλος. 2002. Πλάτων. Πολιτεία. Εισαγωγικό σημείωμα, μετάφραση, ερμηνευτικά σημειώματα. Αθήνα: Πόλις.

Μονάδες 10

Β4.      Να γράψετε στο τετράδιό σας, δίπλα στον αριθμό καθεμιάς από τις προτάσεις της στήλης Α, τη σωστή λέξη ή πρόταση της στήλης Β:

Στήλη Α

Στήλη Β

1. Ο δραματικός χρόνος, ο χρόνος δηλαδή κατά τον οποίο υποτίθεται ότι διεξάγεται ο διάλογος «Πολιτεία» είναι το	374 π.Χ.
	421 π.Χ.
	404 π.Χ.

2. Ως κορωνίδα της εκπαιδευτικής πορείας των Φυλάκων είναι	η πενταετής σπουδή της διαλεκτικής.
	η μελέτη των μαθηματικών επιστημών.
	η ενασχόληση με τις καλές τέχνες.

3. Ο Κέφαλος θεωρεί ότι δικαιοσύνη είναι	το συμφέρον του ισχυρού.
	να αποδίδεις τα ίσα, καλό στον φίλο, κακό στον εχθρό.
	η εντιμότητα στις συναλλαγές.

4. Οι φύλακες επίκουροι	είναι υποχρεωμένοι να συντηρούν τις δύο άλλες τάξεις.
	επωμίζονται στρατιωτικά και διοικητικά καθήκοντα.
	μεριμνούν για την ευδαιμονία ολόκληρης της πολιτείας.

5. Από το δεύτερο βιβλίο της Πολιτείας ως το τέλος οι κύριοι συζητητές είναι	ο Σωκράτης, ο Γλαύκων και ο Αδείμαντος.
	ο Πλάτωνας, ο Σωκράτης και ο Γλαύκων.
	ο Σωκράτης, ο Πολέμαρχος και ο Γλαύκων.

Μονάδες 10

Β5.    α) Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμία νεοελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της αρχαία ελληνική λέξη της στήλης Β. (Στη στήλη Β περισσεύουν δύο λέξεις.) (μονάδες 6)

Στήλη Α                                Στήλη Β

υπόδημα                  ἀπείκασον               

παράδειγμα             πάθει                       

διένεξη                   περιάγειν

πάροικος                 ἀναπεπταμένην        

εισακτέος                 δεσμοῖς                    

πένθιμος                 παρῳκοδομημένον   

δεικνύασιν

παραφερόντων

β) Να μεταφέρετε τον παρακάτω πίνακα στο τετράδιό σας και να τον συμπληρώσετε με τα παράγωγα – ομόρριζα ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής που ζητούνται:

ρηματικοί τύποι	ομόρριζο – παράγωγο ουσιαστικό που δηλώνει
εἶπον	το πρόσωπο που ενεργεί:  ………………………………
πράξουσιν	την ενέργεια του ρήματος: …………………………………
ἔχουσιν	το αποτέλεσμα της ενέργειας: ………………………….
ἰδὲ	την ενέργεια του ρήματος: …………………………………

Μονάδες 10

ΕΥΧΟΜΑΙ  ΕΠΙΤΥΧΙΑ!