ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ: ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΤΟΛΗΣ ΚΑΖΑΝΤΖΗΣ (1938-1991): Η Κατίνα (απόσπασμα, διασκευή)

Είχε ξεμείνει εντελώς η Κατίνα. Έλεγε πως είναι στα τριάντα. Τι τριάντα όμως; Οι φιλενάδες της είχανε κοτζάμ παιδιά, σαν και μας και πιο μεγάλα. “Δε λες τριάντα πέντε και βάλε”, λέγανε όταν γινότανε λόγος γι' αυτήν. Όμως ήταν καλή, νοικοκυρά και πάντα με το γλυκό το λόγο κι οι δικοί της το ίδιο· ήσυχη κι αγαπημένη οικογένεια. Γι' αυτό κι όλοι τη νοιαζότανε και πήγαιναν κι έρχονταν τα προξενιά, όμως θες η τύχη, θες που το πράμα δεν κολλούσε μιας εξαρχής, ξέμενε η Κατίνα και σε λιγάκι θα 'μπαινε - στα σίγουρα - στο ράφι.

Κάθε φορά, λοιπόν, που θα της φέρνανε προξενιό, τη στολίζανε οι δικοί της όλο και περισσότερο κι απ' το πολύ το στόλισμα την κάμνανε στο τέλος σωστή λατέρνα, κι ενώ πρωτύτερα δεν τις πρόσεχες τις ζάρες, ας πούμε, στο λαιμό, τώρα με τα κραγιόνια και τους κολιέδες, εκεί θαρρείς πως πήγαινε, ευθεία, το μάτι σου.

Και να 'ταν καμιά πονηρή; Καμιά καταφερτζού να ξέρει απ' αυτά; Τίποτε. Ίσιος κι ειλικρινής άνθρωπος. Όπως εκείνη τη φορά που φέρανε στο σπίτι το Σωτήρη το ζωέμπορα κι ανοίξανε κουβέντα, καλοκαίρι ήτανε, για τα μπάνια κι ο άνθρωπος είπε πως “καμιά φορά, όταν το επιτρέπει η εργασία μου πάω στο Μπαξέ Τσιφλίκι”. Τότε η προξενήτρα ρώτησε και την Κατίνα, να έτσι, για να γίνει κουβέντα, κι αυτή:

- Τώρα τελευταία δεν πάμε, είπε, μα πριν πηγαίναμε στο Μπεχ-Τσινάρι.

Παγώσαν όλοι. Στο Μπεχ-Τσινάρι πήγαινε ο φτωχός ο κόσμος, και μάλιστα πριν από είκοσι χρόνια. Και το πράμα, φυσικά, χάλασε.

Άσε πια τον αδερφό της τον Τάσο. Καλός, χρυσός ο χριστιανός, αλλά μονοκόμματος, ντουβάρι σκέτο, είχε χαλάσει προξενιά και προξενιά. Όπως τότε που φέρανε εκείνον το σιδηροδρομικό - “μεγαλούτσικος, μα καλοστεκούμενος και φαίνονταν γερός κι εργατικός”. Μόλις τον είδε ο Τάσος, ρώτησε:

- Και τι δουλειά κάνεις, κυρ-Στέργιο; κι η προξενήτρα πετάχτηκε για να προλάβει:

- Ανώτερος υπάλληλος των σιδηροδρόμων, είπε.

Ο Τάσος τον ζύγιασε καλά και “βίρα” έκανε με τον ώμο του σα να σκούνταγε βαγόνι και γέλασε καλοκάγαθα με τ' αστείο. Σκέψου...

Ώσπου, την τελευταία φορά που ήτανε να έρθει προξενιό, είπανε να 'ρθουνε τ' απόγευμα νωρίς με το γαμπρό, που θα 'λειπε ο Τάσος στη δουλειά. Όμως θαρρείς η ατυχία την κυνηγούσε τη φουκαριάρα την Κατίνα κι ο Τάσος εκείνη τη μέρα βρήκε να σχολάσει νωρίτερα. Έτρεξε η κυρα-Φανούλα, η αδερφή του, και του είπε να μην το κουνήσει απ' την κουζίνα, ώσπου να φύγουν οι άνθρωποι, και ξαναπήγε στη σάλα.

Ο Τάσος πλύθηκε κι έβαλε κατιτίς να φάει, μα τ' αυτί του το 'χε στημένο μέσα. Τότε ήταν που ρώτησε η προξενήτρα:

- Πόσω χρονώ είναι η Κατινούλα μας; κι η κυρα-Φανούλα,

- Είκοσι οχτώ στα είκοσι εννιά, απάντησε, μα πριν προλάβει να το γυρίσει κάπου αλλού, ο Τάσος μέσα απ' την κουζίνα:

- Ποια; είπε κι ύστερα, τριάντα οχτώ σωστά, κι οι άνθρωποι σηκώθηκαν και φύγανε άρον άρον.

Πέσανε να τον φάνε το φουκαρά τον Τάσο, σα να 'τανε όλα τελειωμένα κι αυτός ήρθε και τα χάλασε την ώρα που ήταν να περάσουνε τις βέρες.

Έμενε, λοιπόν, η Κατίνα κι όσο περνούσε ο καιρός τα προξενιά αραίωναν. Ώσπου ήρθανε και τα εγγλέζικα στρατεύματα και γέμισε ο τόπος με χίλιες καρυδιές καρύδια. (…)

Κι άρχισε η Κατίνα να ντύνεται και να στολίζεται και να βγαίνει έξω κάθε τόσο, τάχα για ψώνια, τάχα για επισκέψεις και σε λιγάκι σταμπάραμε κι έναν ψηλό λοχία μ' έναν άλλο φίλο του αλλήθωρο, που όλο περνάγανε μπρος απ' το σπίτι της Κατίνας και λοξοκοιτάγανε. Κι ύστερα μαθεύτηκε πως πήγε σπίτι και τη γύρεψε. (…)

Ύστερα από κάνα μήνα, γίνανε τα επίσημα του αρραβώνα της Κατίνας κι όλοι στη γειτονιά καταχαρήκανε κι είπανε, “η καλή η πίτα, καλό μουσαφίρη περιμένει” και κάτι άλλα που λένε στην περίσταση.

Και το πράμα αποφασίστηκε. Θα πήγαιναν στο Μάντζεστερ, στην πατρίδα του Φρεντ, γιατί εκεί είχε ο άνθρωπος τις δουλειές του. Κι ο Φρεντ ξεκίνησε πρώτος, να πάρει και τ' απολυτήριο, να 'τοιμάσει και τα χαρτιά του για το γάμο και να ξανάρθει, σ' ένα μήνα το πολύ, να παντρευτούνε και να φύγουνε μαζί.

Άρχισε κι η Κατίνα τις ετοιμασίες· ραψίματα, και “μέθοδο αγγλικά” κι οι γείτονες πηγαίνανε και τα δώρα για το γάμο, ό,τι μπορούσε ο καθένας.

Πέρασε όμως μήνας κι ο Φρεντ δε φάνηκε. Ο άλλος πάλι ο ψηλός, ο φίλος, έλεγε πως ίσως κάπου σκόνταψε το πράμα αλλά, να μην ανησυχούν, όλα θα σιάξουν. Πέρασε όμως και δεύτερος και τρίτος μήνας κι ούτε φωνή ούτε ακρόαση ο Φρεντ. Όσο για τον ψηλό, άφαντος κι αυτός.

Κι η Κατίνα κλείστηκε στο σπίτι και δε φαινόταν πουθενά. Ούτε, όμως, ξανάγινε λόγος στη γειτονιά γι' αυτό το ζήτημα. Μόνον εμείς ρωτήσαμε τον Κωστάκη, το γιο της Φανούλας, να μάθουμε κι αυτός μας είπε πως, τάχα, το καράβι που έφερνε το Φρεντ, χτύπησε πάνω σε νάρκη και πνίγηκαν όλοι.

ΘΕΜΑΤΑ:

ΘΕΜΑ Α: Τα πρόσωπα

α1.       Να αναφέρετε τα πρόσωπα που κατονομάζονται στο κείμενο και να επισημάνετε τις μεταξύ τους σχέσεις.

Μονάδες 30

ΘΕΜΑ Β: Το προξενιό

β1.       Να καταγράψετε - με συντομία - τους λόγους για τους οποίους απέτυχε καθεμιά από τις προσπάθειες να παντρευτεί η Κατίνα. Να αναφερθείτε στα πρώτα τρία αποτυχημένα προξενιά που περιγράφονται στο απόσπασμα.

Μονάδες 30

ΘΕΜΑ Γ: Η οπτική γωνία της αφήγησης

γ1.       «Ώσπου, την τελευταία φορά …. ήταν να περάσουνε τις βέρες». Υποθέστε ότι ο Τάσος αφηγείται αργότερα στους φίλους του το παραπάνω απόσπασμα του κειμένου. Τι πιστεύετε ότι θα έλεγε;

Μονάδες 20

ΘΕΜΑ Δ: Σύγκριση του «χτες» με το «σήμερα»

δ1.       Αν η Κατίνα ζούσε στη σημερινή εποχή και κοινωνία, πώς πιστεύετε ότι θα αντιδρούσε στο γεγονός ότι στα 38 της χρόνια παρέμενε ανύπαντρη; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα κείμενο 80-100 λέξεων.

Μονάδες 20