ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ

[Η (παρα)πληροφόρηση στο Διαδίκτυο]

Διατυπώνεται η άποψη πως όσον αφορά στην ενημέρωση και γενικότερα στη μετάδοση των πληροφοριών, το διαδίκτυο ως μέσο έχει αναμφισβήτητα ανατρέψει τον παραδοσιακό τρόπο που ξέραμε μέχρι πρόσφατα, με τα Μ.Μ.Ε. αποκλειστικά στη θέση του πομπού και τον πολίτη περιορισμένο στη θέση του δέκτη. Για πολλούς αναλυτές, μάλιστα, η εμφάνιση του Διαδικτύου εμπεριέχει την υπόσχεση της άπλετης πληροφόρησης, της ουσιαστικότερης επικοινωνίας και της βελτίωσης της ποιότητας του δημόσιου διαλόγου και κατ’ επέκταση της δημοκρατίας. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, η τεχνολογία του Διαδικτύου αφ’ ενός θα αύξανε το εύρος της πληροφόρησης και αφ’ ετέρου θα έδινε τη δυνατότητα στους πολίτες να ανταλλάσσουν απόψεις και να ασκούν αμοιβαία κριτική. Όλα αυτά φυσικά θα ήταν προς όφελος των δημοκρατικών διαδικασιών και της κουλτούρας του πολιτικού διαλόγου, στην οποία βασίζεται η δημοκρατία.

Όμως, δυστυχώς σήμερα βλέπουμε ότι αυτές οι προβλέψεις δεν επαληθεύονται. Αντίθετα, στις μέρες μας σε μεγάλο βαθμό το Διαδίκτυο φαίνεται ότι προωθεί τη μονοσήμαντη πληροφόρηση, τον πολιτικό εξτρεμισμό και την υποβάθμιση του πολιτικού διαλόγου. Σύμφωνα με τον γνωστό πανεπιστημιακό Cass Sunstein, αυτό το οποίο είναι καθοριστικό με το Διαδίκτυο δεν είναι ότι δίνει τη δυνατότητα στον πολίτη να έχει περισσότερη πληροφόρηση. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι του δίνει τη δυνατότητα να αποκλείει την πληροφόρηση που δεν του αρέσει. «Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο με τη νέα τεχνολογία», γράφει, «είναι η αυξανόμενη δύναμη των καταναλωτών να "φιλτράρουν" αυτό που βλέπουν». Ένα από τα πιο σημαντικά αποτελέσματα αυτού του «φιλτραρίσματος» είναι ότι οι χρήστες εκτίθενται μόνο στην πληροφόρηση που τους είναι αρεστή. Σήμερα τα ιστολόγια που αναπτύσσονται ταχύτερα είναι εκείνα που έχουν μια μονοσήμαντη ιδεολογική και πολιτική τοποθέτηση. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά ικανοποιούν τις προτιμήσεις των χρηστών τους. Επίσης, κάθε ιστολόγιο παραπέμπει τον αναγνώστη σε άλλα τα οποία υιοθετούν ανάλογη ιδεολογική τοποθέτηση.

Όμως, το πρόβλημα δεν είναι απλώς ότι στο Διαδίκτυο κάθε χρήστης επιλέγει την πληροφόρηση που ενισχύει τις δικές του προκαταλήψεις, ενώ αποφεύγει να πληροφορείται για οτιδήποτε άλλο. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το φαινόμενο, το οποίο οι ψυχολόγοι ονομάζουν «ομαδική πόλωση», δηλαδή την τάση που έχουν οι άνθρωποι να υιοθετούν ακραίες απόψεις, όταν συνομιλούν μόνο με άτομα των ίδιων απόψεων. Το φαινόμενο της «ομαδικής πόλωσης» έχει τεκμηριωθεί με πολλά πειράματα. Υπάρχουν πολλές θεωρίες που έχουν προταθεί, για να εξηγήσουν το φαινόμενο της ομαδικής πόλωσης. Σύμφωνα με μια θεωρία, όταν τα άτομα συζητούν μόνο με άλλους που έχουν τις ίδιες απόψεις, ακούν νέα επιχειρήματα υπέρ των απόψεών τους, κάτι που τους κάνει να τις υιοθετούν με ακόμη μεγαλύτερο πάθος. Ακόμη, σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, τα άτομα προσπαθούν συνεχώς να ξεπεράσουν αλλήλους. Αν, για παράδειγμα, όλοι σε μια ομάδα συμφωνούν ότι, πρέπει να διατηρηθεί η μονιμότητα στον δημόσιο τομέα, σύντομα θα εμφανιστούν και αυτοί που θα υποστηρίζουν ότι πρέπει να επεκταθεί και στον ιδιωτικό.

Η τάση της ομαδικής πόλωσης ενισχύεται στο Διαδίκτυο και σύμφωνα με τον Sunstein παίρνει τη μορφή της «κυβερνοπόλωσης». «Το Διαδίκτυο», γράφει, «λειτουργεί για πολλούς ως το εκτροφείο του εξτρεμισμού, επειδή ακριβώς αυτοί που συμφωνούν επικοινωνούν μεταξύ τους με μεγαλύτερη ευκολία και συχνότητα». Αυτό το καθιστά ένα κατ’ εξοχήν μέσο παραπληροφόρησης. Στον βαθμό που προσφεύγεις μόνο στις ιστοσελίδες που ενισχύουν τις προκαταλήψεις σου, δεν σε ενδιαφέρει αν η πληροφόρηση για τους αντιπάλους είναι σωστή ή όχι ούτε πρόκειται ποτέ να την ελέγξεις.

Τ. Μίχας (επιμ.), εφημ. Ελευθεροτυπία, 7.12.2009 (διασκευή).

εξτρεμισμός: αρνητικός χαρακτηρισμός κάθε πολιτικής, η οποία συνίσταται σε υποστήριξη ή εφαρμογή ακραίων απόψεων.

Β1.     «Το διαδίκτυο ως μέσο έχει αναμφισβήτητα ανατρέψει τον παραδοσιακό τρόπο που ξέραμε μέχρι πρόσφατα, με τα Μ.Μ.Ε. αποκλειστικά στη θέση του πομπού και τον πολίτη περιορισμένο στη θέση του δέκτη.»: Να αναπτύξετε το περιεχόμενο του αποσπάσματος σε 100-120 λέξεις.

Μονάδες 10

Β2.  Να εντοπίσετε δύο (2) τρόπους ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας.

Μονάδες 6

Β3.  Με ποια συλλογιστική πορεία (παραγωγική ή επαγωγική) αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 4

Β4.   Να εντοπίσετε και να καταγράψετε δύο (2) διαφορετικούς τρόπους πειθούς στο παραπάνω κείμενο, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας.

Μονάδες 6

Β5. Να εντοπίσετε δύο (2) διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στην πρώτη και τη δεύτερη παράγραφο.

Μονάδες 6

Β6.      Να εντοπίσετε τρία (3) χαρακτηριστικά επιστημονικού λόγου στο κείμενο που σας δόθηκε.

Μονάδες 9 

Β7.   Σε δύο σημεία ο αρθρογράφος παραθέτει σε ευθύ λόγο τις απόψεις του γνωστού πανεπιστημιακού Cass Sunstein. Να ερμηνεύσετε αυτή την επιλογή του.

Μονάδες 8

Β8.     «φιλτράρουν», «ομαδική πόλωση»: Να εξηγήσετε τη χρήση εισαγωγικών στη διατύπωση της καθεμιάς από τις παραπάνω έννοιες.

Μονάδες 6

Β9.    «Επίσης, κάθε ιστολόγιο παραπέμπει τον αναγνώστη σε άλλα τα οποία υιοθετούν ανάλογη ιδεολογική τοποθέτηση.» Ποια σύνταξη προτιμά ο αρθρογράφος στην παραπάνω περίοδο και για ποιο λόγο; (Μονάδες 3) Να μεταφέρετε την περίοδο στην αντίθετη σύνταξη. (Μονάδες 6)

Μονάδες 9

Β10.  α) αναμφισβήτητα, άπλετης, προωθεί, μονοσήμαντη, υιοθετούν: Για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε ένα συνώνυμο.

β) αμοιβαία, όφελος , επαληθεύονται, αποκλείει , ενισχύεται: Για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε ένα αντώνυμο.

γ) άποψη, μετάδοση, δυστυχώς, λειτουργεί, προσφεύγεις, προσβολή: Χρησιμοποιώντας το β΄ συνθετικό ως α΄ συνθετικό να φτιάξετε από μία νέα σύνθετη λέξη.

Μονάδες 16